Ferrovia
| Ferrovia |
|---|
| subclasse de: rail and rope guided transport[*], railway system[*], railway network[*], rail infrastructure[*] |
|
|
|
| Commons: Rail transport |
Un ferrovia[1] es un medio de transporto ubi le passageros o cargo viagia in trainos, vehiculos con rotas que viagia super lineas de ferrovia. Le lineas comprende railes parallel de metallo que es concatenate per transversas e locate super ballast. Variationes altere es possibile, que include monorail e magnetic levitation, ma istos non ha vidite usage extense.
Un traino comprende vehiculos concatenate (o un vehiculo) de material rolante. Iste vehiculos (carros) include locomotivas, que approvisiona movimento, carrossas, que alberga passageros, e carros de cargo. Carros de multiple unitate combina le rolos del locamotiva e de un carrossa. Le energia veniva usualmente de electricitate, que pote esser delivrate per filos parallel o un rail additional, o per un motor diesel. Usque le medio del seculo 20, machinas de vapor era predominante. Featuras importante de ferrovias include stationes de ferrovia, ubi passegeros monta in e descende de le trainos, remissas, ubi trainos es mantenite, e un systema de signalmento pro coordinar le trainos. Ferrovias es un medio multo secur e energia-efficace de transporte, ma illos es minus flexibile e costo-efficace que le alternativas.
Le nota plus ancian de un ferrovia veniva de Corintho, Grecia in le seculo 6 aEC. Le prime ferrovias usate humano- o cavellor-vapor. Illos deveniva plus commun post le construction de funiculares in Germania post le medio del seculo 16. Illos non deveniva importante usque le seculo 19. post un serie de innovationes in le Regno Unite, specialmente le introduction del locomotiva a vapor per George Stephenson de su filio Robert. Illes participava in le creation del ferrovias de Stockton e Darlington (aperite 1825) e de Manchester e Liverpool (aperite 1830), que demonstrava le viabilitate de transporto ferroviari inter urbes. Con avantages super transporto de canales e de stratas, le ferrovias deveniva extense trans le mundo durante le seculo, adjutava le revolution industrial e habeva un effecto profunde in le historia mundial. Illos causava un declino de costos de imbarcamento e viages; un augmentation connexe de commercio, movimento e tourismo; e le standardisation del hora e de precios in mercatas national.
Innovationes subsequente includeva le prime metropolitano, le Metropolitan Railway de London (nunc le London Underground) que aperite in 1863, e ferrovias electric, initiate durante le annos 1880. Postea le annos 1940, ferrovias non-electric ha reimplaciate le majoritate de locomotivas a vapor con locomotivas a diesel, le proportion de ferrovias electric ha augmentate e alcun paises ha initiate alte velocitate ferrovias, que comenciava con Japon durante le annos 1960. Le elevation de automobiles e aeroplanos durante le medio del seculo 20 reduceva le importantia de ferrovias. Postea le annos 1990, anxietate re calefaction global e congestion del traffico ha causate un renascentia de ferrovias, con investimentos per multe governamentos.