Saltar al contento

Pais Basse

Modificar ligamines
Articulo eminente
Pendente
De Wikipedia, le encyclopedia libere

Pais Basse

Bandiera de {{{official_name}}}
Bandiera		 Scuto de armas of {{{official_name}}}
Scuto de armas
Hymno: Wilhelmus
Nomine native Nederland
Classe pais del Regno del Paises Basse[*], pais
Pais Regno del Paises Basse
Capital Amsterdam, Le Haga[*]
Population 17 942 942
Area 37 378 km² Edit this on Wikidata
Situate in Regno del Paises Basse
Coordinatas 52°19'N, 5°33'E
Linguas official nederlandese, West Frisian[*], Papiamento, anglese, Dutch Sign Language[*]
Fuso horari UTC+01:00, UTC+02:00[*], Atlantic Time Zone[*], Hora Central Europee[*], Europe/Amsterdam[*]
Codice telephonic +31
Valuta Euro, Dutch guilder[*], dollar statounitese
Dominio de Internet .nl[*], .frl[*]
Codice IOC NED
Geonames ID 2750405
Sito web: https://www.rijksoverheid.nl/
Wikimedia Commons Category
Netherlands

Le Pais Basse[1][2] o Nederlandia (o etiam Nederland, presto del nomine original, e sovente appellate Hollanda, per antonomasia de su region le plus famose) es un stato membro de Union Europee que se trova in Europa Occidental. Illo es le plus grande pais constitutive del Regno del Paises Basse e su capital es Amsterdam. Nonobstante, le sede del governamento es in Le Haga. Le pais confina con le Mar del Nord al nord e west, con Belgica al sud e sudwest e con Germania in tote le parte oriental. Le lingua nederlandese es le lingua national, ma in Frisia le lingua frison es in uso official a nivello regional.

Historia

[modificar | modificar fonte]

Prehistoria

[modificar | modificar fonte]
Le Pais Basse in le 5500 aEC

Le Pais Basse ha essite habitate desde le ultime glaciation; le plus antique vestigios trovate ha un antiquitate de 100 000 annos, quando le pais habeva un climate de tundra con pauc vegetation. Su prime populatores esseva chassatores e collectores [3]. Al termino del etate de glacie, le area esseva habitate per alicun gruppos paleolithic. Un de illos fabricava canoas e ante isto, circa 8000 aEC, un tribo mesolithic habitava juxta Bergumermeer (Frisia).

Le agricultura arrivava verso le anno 5000 aEC a transverso del cultura de potteria ma solo esseva practicate in le praterias del extreme sud del pais. Le collectores e chassatores del cultura Swifterbant es attestate desde le anno 5600 aEC. Illos disveloppava un societate agricole verso 4300-4000 aEC in le qual esseva conspicue le introduction de parve proportiones de granos in un economia traditional.

Le prime restos notabile del prehistoria esseva le dolmenes, que ha essite trovate in le provincia de Drenthe e esseva probabilemente construite per gente del cultura de Funnelbeaker inter 4100 e 3200 aEC. Le prime evidentia del uso del rota es datate in torno al 2400 aEC e probabilemente es associate al cultura Bellbeaker. Iste cultura anque experimentava con cupro, de lo que alicun evidentia esseva trovate in le parco de Veluwe. Le discopertas de cupro demonstra le commercio con altere regiones, viste que le mineral de cupro non se trova naturalmente in le pais.

Le Etate de Bronzo probabilemente comenciava circa 2000 aEC como in le tumba del ferrero de Wageningen. Post iste discoperta, plus objectos del etate de bronzo appareva como in Epe, in Drouwen e super toto in Drenthe que, considerante le quantitate de objectos trovate, indica que illo esseva le centro de commercio del epocha. Le ricchessa del Paises Basse in le Etate de Ferro pote esser vidite in le "Tumba del rege in Oss" (500 aEC), ibi un ver rege esseva interrate con alicun objectos como un spada de ferro con un gravure de auro e corallo in le major tumulo funerari de Europa Occidental, que habeva 52 m de amplitude.

In le epocha del arrivate del romanos, le Pais Basse esseva habitate per varie tribos germanic, qui se habeva establite ibi circa 600 aC. Tribos celtic se establiva in le sud. Diverse germanos se establiva in le delta del Rheno al initio del occupation roman e formava le tribo del batavos.

Nota
Nota
Iste articulo require revision linguistic
Corrige le errores de grammatica, orthographia o stilo in le articulo. Postea, retira iste patrono.

Conquesta roman

[modificar | modificar fonte]
Le provincia roman de Germania Inferior, 120 dEC.

In le seculo I aEC, le Imperio Roman conquireva le parte sud del pais, ubi creava le provincia Germania Inferior[3]. Le romanos esseva le prime a construer citates in le pais, como Utrecht (Trajectum ad Rhenum), Nimega (Noviomagus) e Maastricht (Trajectum Mosae)[4]. Le parte nord, que esseva foras del Imperio roman e que esseva habitate per le frisios, esseva fortemente influentiate per su vicino del sud[3].

Le relationes inter le romanos e le habitantes del pais esseva generalmente bon. Nonobstante isto no impediva le rebellion del batavos in le anno 69 aEC (un thema importante in le Historias de Tacito).

Le populos germanic e roman se univa e formava tres populos:

  1. le frisios sur le costa
  2. le saxones in le est
  3. le francos in le sud

Le francos se converteva al christianismo post que su rege lo faceva in le anno 496 e le christianismo esseva introducite in le nord gratias al conquesta de Frisia per le francos. Le Pais Basse pertineva al Imperio de Carolo Magne, cuje centro esseva in le actual Belgica e Francia del nord, e que se extendeva trans Francia, Germania, Switza, le nord de Italia e altere territorios de Europa occidental. In 843, con le Tractato de Verdun, le Imperio esseva dividite in tres partes: Francia Occidental, Francia Oriental e Lotharingia. Posteriormente, iste regno central se divideva inter le regno de Burgundia, Lorena, e le duo altere regnos. Le region in qual le lingua hollandese vadeva disveloppar se alternava inter le zonas de influentia de Burgundia, Germania (Francia Oriental) e Francia (Francia Occidental).

Post Roma

[modificar | modificar fonte]
Carolo Magne secundo un illustration de Alberto Durero (1511).

Le arrivate univase al habitantes original pro crear tres populos: le frisios vicin al costa, le saxones in le est e le francos in le sud[3]. Le francos converteva se al christianismo post que su rege, Clodoveo I lo faceva in le anno 496 e assi le christianismo esseva introducite in le nord gratias al conquesta de Frisia per le francos. Le Pais Basse pertineva al imperio franco de Carolo Magne cuje nucleo trovava se in lo que hodie es Belgica e que se extendeva per le resto de Francia, Germania, nord de Italia e altere territorios de Europa occidental. In 843, con le Tractato de Verdun, le Imperio esseva dividite; le plus parte del territorios de parla nederlandese integrava se in Germania e Francia intentava incorporar Flandra sin successo[3].

Inter le annos 800 e 1000 le Pais Basse suffreva le sacco del vikingos, su attaccos esseva multe violentos, commo in le destruction del citate de Dorestad. Ma la suprematia viking terminava in 920 quando le rege Enrique I de Germani liberava Utrecht. Le reges e imperatores german dominava le Pais Basse durante le seculos X e XI. Germania recipeva le denomination de Sacro Imperio Roman post le coronation de Oton I le Grande como imperator[5]. Nimega esseva le loco significative pro le imperatores german, varios de illos nasceva e moriva ibi.

Le Cruciadas esseva popular in le Pais Basse e multe univa se pro vader luctar in Terra Sancta. Le Sacro Imperio Roman mostrava se incapace de mantener le unitate politic pro le crescente independentia del citates. Le governantes local transformava lor ducatos e condatos en regnos private e sentiva se pauc obligate a obedir al imperator. Un grande parte de lo que actualmente es le Pais Basse esseva governate per le conte de Holanda, le duce de Groningen, le duce de Brabante e le episcopo de Utratch. In le nord, Frisia e Groninga manteneva lor independentia e esseva governate per un parve nobilitate.

Groningen e Hollanda luctava pro le controlo de Utrecht. Pro su parte, Utrecht videva se marginate pro le continua difficultates que expreimentava pro eliger nove episcopos, durante que le dynastias del statos vicin esseva plus stabile. Groningen, Drente e le plus parte de Groningen, que habeva formate parte de Utrecht, deveniva independente. Brabante tractava de conquirer su vicinos ma le intentos falleva. Hollanda anque intentava assecurar su suprematia in Zelandia e Frisia ma non teneva successo. In le nord, Frisia conservava su independentia in iste periodo. Illo habeva su proprie institutiones e opponeva se al imposition de un systema feudal que poteva se trovar in altere municipalitates europee, malgrado illo, le frisios perdeva su independentia quando esseva battite in 1498 pro le mercenari "landsknechte" german del duce Alberto de Saxonia-Meißen.

Philippo III de Borgonia "Le Bono", retractate per Roger van der Weyden.

Burgundia

[modificar | modificar fonte]

In 1433, le grande parte del territorio del Pais Basse e Belgica actual esseva unificate per Philippe III de Burgundia[6]. Ante la union burgundie, le nederlandeses se identificava con lor citates, lor contatos local o como subjectos del Sacre Imperio Roman. Il esseva durante iste epocha burgundie que comenciava a apparer inter le nederlandeses un conscientia como nation. Le nobiles principal de Hollanda invitava al duce a conquirer iste pais. Amsterdam cresceva e in le seculo XV illo esseva le principal porto commercial europee gratias al grano del region baltic.

Geldria se opponeva al dominio de Burgundia e essayava crear su proprie stato in le nord del Pais Basse e nord-west de Germania. Pro carentia de moneta, Geldria instrueva a su soldatos de spoliar le territorios inimic. Iste soldatos deveniva un grande menacia pro le Pais Basse burgundie.

Geldria esseva alliate con Francia, Anglaterra e Danmark, que voleva le fin del prosperitate de Flandra e le dominio burgundie sur le Pais Basse.

Paises Basse del Habsburgo

[modificar | modificar fonte]
Le imperator Carlos V, soverano del Pais Basse, ubi nasceva.

Pro hereditage e conquesta le pais arrivava a esser in possession del dynastia del Habsburgo sub Carlos V in le seculo XVI, qui unificava los in un sole stato[7]. Le est de Hollanda sole esseva occupate un decades ante del lucta del nederlandeses pro su independentia. Nonobstante, in 1548, octo annos ante de su abdication del throno, le Imperator Carlos V garantiva le stato del Dece-sete Provincias de Hollanda como un entitate separate del Imperio e de Francia. Iste Pragmatica Sanction de 1549 non esseva independentia plena, sed permitteva un autonomia significative.

Al Imperator Carlos succedeva le su filio Philipe II de Espania[8]. A differentia de su patre, Philippe II non habeva crescite in le Pais Basse e le nobilitate local le considerava indifferente verso su stato. Como catholico devoto, non ille esseva discontente con le successo del Reformation. Su actiones in le Pais Basse (reinfortiar le persecution religiose, centralisar le governamento, le justitia e le impostos) le faceva impopular e conduceva a un revolta. Le nederlandeses luctava pro su independentia de Espania, lo que originava le Guerra del Octanta Annos (1568-1648). Sete provincias univa se in le Union de Utrecht in 1579 e formava le Republica del Sete Paises Basse Unite[9].

Republica Nederlandese (1581-1795)

[modificar | modificar fonte]
Mappa del Provincias Unite del Pais Basse.

Guillermo I de Orange, le fundator del familia regal nederlandese, dirigeva al hollandese durante le prime parte del guerra. Le prime annos esseva un successo pro le armeas espaniol. Nonobstante, le rege de Espania perdeva del controlo del Paises Basse post que le soldatos de Philipo II spoliava Amberes e occideva a un grande numero de habitantes. Le catholic conservator del sud e del est appoiava al espanioles, que reconquireva Amberes e altere citates flaminge e hollandese. Finalmente, le plus parte del Paises Basse esserea sub le dominio espaniol ma Flandra esserea libere[10]. Multe flamingos fugiva a Hollanda.

Le guerra continuava 60 annos plus sed le affrontamento principal habeva terminate. Le Pace de Westfalia, firmate le 30 de januario 1648, confirmava la independentia del Provincias Unite de Espania e Germania. Le hollandese non considerava se como germanos desde le seculo XV, ma esseva parte de Germania usque 1648. Le identitate national formava se pro le provincia del que procedeva le plus parte del population. Como Hollanda esseva le provincia le plus importante, le Republica del Septe Provincias esserea cognoscite como Hollanda in le altere paises.

Le barcas hollandese chassava balenas in le costa de Svalbard, commerciava con species in India e Indonesia e fundava colonias in Nove Amsterdam (hodie New York), Africa del Sud e le Indias Oriental Nederlandese. Le major colonia nederlandese in le estraniero esseva le Colonia del Capo. Establite per Jan van Riebeeck, in nomine del Compania Hollandese del Indias Oriental, in Citate del Capo in 1652. Le Principe de Orange acquireva le controlo del Colonia del Capo in 1788.

Alicun colonias portugese esseva conquirite, principalmente in le nord-est de Brasil, Angola, Indonesia e Ceilan. Pro isto le seculo XVII es nominate como le Etate de Auro del Pais Basse. Como esseva un republica illes esseva plus governate per un aristocratia de commissos urban, nominate regentes, que per un rege. Le Statos General, con su representantes de tote le provincias, decideva le questiones importante per tote le Republica.

Sede del Compania Hollandese del Indias Occidental.

Regno del Pais Basse

[modificar | modificar fonte]
Mappa del Pais Basse in 1843 post le independentia del Belgica.

Le territorio del Pais Basse esseva incorporate al Prime Imperio Francese sub le conduction de Napoleon I desde 1810 usque 1814. Post formava se un Regno del Pais Basse que includeva le actual Belgica e Luxemburgo. Le Congresso de Vienna occasionava duo importante cambios: le controlo colonial sur Indonesia esseva perdite e le nord e sud del Pais Basse unificava se.

Le tensiones inter le nord e le sud inter altere causas pro le differentias religiose, provocava que in 1830 le belgas declarava se independente e ben que le rege Guillermo I de Germania inviava truppas, le mobilisation del franceses pro le belgas le faceva desister de qualcunque affrontamento. Solo octo annos plus tarde recognosceva se le independentia de Belgica.

Le ascension del regina Guillermina al throno in 1890 significava le separation de istos e Luxemburgo, proque le titulo de Grande Duce non poteva esser hereditate per un femina. Durante le seculo XIX le pais tardava in industrialisar se in comparation con Germania e Francia.

Guerras mundial

[modificar | modificar fonte]

Le Pais Basse esserea neutral in le Prime Guerra Mundial[11]. Le invasion german de Belgica faceva que quasi un million de belgas fugiva in le Pais Basse. Proque le pais esseva cingite de paises in conflicto, le commercio non esseva secur e le rationamento esseva facite durante le guerra. Post 1918, le situation tornava al normalitate.

Le Grande Depression habeva effectos multe negative in le economia nederlandese. Como le governamento de Henrik Colijn non cambiava su politica economic, le Pais Base tardava plus que altere paises europee in recuperar se del crises. Quando le nazis acquireva le poter, le nederlandese pensava que illos respectarea le neutralitate del Pais Basse.

Con le Secunde Guerra Mundial, le pais declarava su neutralitate sed le 10 de maio 1940 le germanos lanceava un attacco contra le Pais Base e Belgica e conquireva le plus parte del pais in pauc tempo. Le 15 de maio le Pais Basse capitulava. Le familia Regal fugiva al Regno Unite o a Ottawa.

Le japoneses invadeva le Indias Oriental Nederlandese le 11 de januario 1942 e le nederlandeses rendeva se le 8 de maio post le disbarcamento japonese in Java. Nonobstante, multe naves nederlandese attingeva Australia, desde ubi luctava contra le japoneses. Le hiberno de 1944-45 esseva multe dur, con fame e memorate in le historia nederlandese con le nomine de Hongerwinter (hiberno del fame)[12]. In maio 1945, le Germania nazi claudicava e firmava le rendition ante le nederlandese in Wageningen.

Desde 1945

[modificar | modificar fonte]
Rotterdam post le attacco german in 1940.

Post le guerra, le economia nederlandesse prosperava e le pais esseva membro fundator del Communitate Europee del Carbon e del Aciero (CECA) in 1951, le qual conduceva in 1957 al fundation del Communitate Economic Europee. Jam in 1944 Belgica, Nederlandia e Luxemburg comenciava un gruppo de cooperation sub le nomine de Benelux (BElgië-NEderland-LUXemburg), que in 1958 conduceva a un union economic. Le Tractato del Union Europee o Tractato de Maastricht es cognoscite proque illo esseva firmate in le citate nederlandese de Maastricht.

In 1953 le pais suffreva un le pejo catastrophes natural de su historia. In le nocte del 2 de februario multe partes del provincia de Zelanda esseva inundate pro le ruptura de multe dicas del sud-west de pais, causante le morte de 1800 personas. Desde isse momento, comenciava le Plan Delta pro construer multe dicas e operas civil pro le retention del aquas del Mar del Nord. Sed le operas que debeva proteger le provincia de Zelanda non finiva usque finales del seculo XX.

Le creation del Benelux essera le initio del Communitate Economic Europee post le firma del Tractatos de Roma in 1957 pro lo que le Pais Basse es considerate pais fundator de iste organisation. Durante le annos 1970 le crise del petroleo faceva que le differente governamentos crearea un fronte con cambios in le politica economic, creante un exemplo de crescimento. In 1980 le regna Juliana abdicava in su filia Beatriz.

Geographia

[modificar | modificar fonte]

Geographia physic

[modificar | modificar fonte]
Mappa del Pais Basse.

Le nomine del pais Nederlanden (Terras Basse) debe se a que un parte del nord e west del territorio del pais trova se sub le nivello del mar. Al sud-est del pais extende se le nominate Pais alte superior, que eleva se un pauc sur le nivello del mar.

Un complexe systema de escolamento de aqua, cuje construction initiava se in le epocha medieval ha permittite incrementar le superficie del pais in plus de un 20%. Sin un escolamento constante la medietate del Pais Basse esserea inundate pro le mar e pro le fluvios que crucia le pais como le Rhin que imbucca in Rotterdam, lo que ha facite de iste citate le porto de plus traffico de Europa. Junctemente con le Rhin il ha altere duo fluvios que divide le pais in duo partes: le Maas e le Waal. Le puncto plus alte del pais trova se in Vaalserberg, in le provincia de Limburg e ha un altitude de 321 metros sur le nivello del mar[13].

Plan Delta

[modificar | modificar fonte]
Imagine de satellite del Pais Basse (6 de maio 2000).

Durante le inundation del mar del Nord de 1953, le fissura in le dica causava le morte a 1835 personas, e fortiava le evacuation de altere 70000 ultra esser destruite 4500 edificationes. Pro evitar que un catastrophe assi se repite, un ambitiose projecto esseva create, le Plan Delta (Deltawerken) que univa le imbuccaturas del Rhin e del Maas. Le opera plus importante del complexo es le Oosterscheldekering que es considerate un del sete meravilias del mundo moderne secundo le Societate American de Ingenieros Civil. De plus, le Pais Basse es un del paises que plus suffre le cambio climatic. Non solo es un problema le inundationes producite per le mar, jam que un disbordamento del fluvios anque poterea esser multe periculose.

Climate

[modificar | modificar fonte]

Le bioma primigene es le bosco temperate foliate. Secundo WWF, le practica totalitate del pais pertine al ecorgion denominate bosco mixte atlantic, minus le extremo sud-est, que corresponde al bosco de frondosas de Europa occidental. Le ventos del west, specialmente in hiberno es forte, le pluvias copiose e le temperaturas moderate[14]. Le sequente tabulas monstra le variationes del climate in le pais:


Mense Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dic
Media de temp max (°C) 4 5 10 13 18 21 22 22 19 14 9 5
Media de temp min (°C) -1 -1 1 4 8 11 13 13 10 7 3 1
Media de temp. (°C) 1,5 2 6 9 13 16 18 17,5 15 11 6 3
Mense Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dic
Media de precipitation (mm) 68 53 44 49 52 58 77 87 72 72 70 64
Humiditate relative (%) 86 83 76 70 67 67 72 74 77 81 87 88

Divisiones administrative

[modificar | modificar fonte]
Articulo principal: Provincia del Pais Basse

Le pais ha dece-duo provincias: Frisia (Fryslân in frison, Friesland in nederlandese), Groningen, Drenthe, Overijssel, Geldria (Gelderland), Hollanda del Nord (Noord-Holland), Hollanda del Sud (Zuid-Holland), Flevoland, Utrecht, Zelandia (Zeeland), Brabantia del Nord (Noord-Brabant) e Limburgia (Limburg).

Le densitate de population del Pais Basse es multo alte.

Tres municipalitates del Pais Basse es situate in le Indias Occidental, a saper Bonaire, Sint Eustatius e Saba (cognoscite tamben como le Insulas BES o le Pais Basse Caribe). Tres altere territorios—Curaçao, Aruba e le parte nederlandese de Sancte Martin—es constitutionalmente equal al Pais Basse sub le regina nederlandese.

Governamento e politica

[modificar | modificar fonte]
Le Primer Minister Mark Rutte.

Le Pais Basse es un monarchia constitutional. Su politicas liberal es multe cognoscite sur le consummation de drogas, le prostitution e le euthanasia. Le politicas de su governamento es characterisate per un effortio de attinger un grande consenso in decisiones importante, intra le communitate politic e le societate in su totalitate. Le Stato se characterisa per reformar institutiones como le familia e permitter con illo le entrata de nove manieras de convivencia social como le matrimonio inter personas del mesme sexo, la transexualitate, le prostitution, le clonation, le euthanasia e le utilisation de drogas recreational.

Intra su conformation politic, le monarcha es le chef de stato. Illa nomina un persona a formar un nove governamento post un election o crise de governamento; iste persona deveni per iste procedura prime ministro e chef de governamento. Le poter legislative es representate per le Parlamento (Stato General), le qual ha duo cameras de representation legislative. Le poter judicial es representate per un systema de cortes, al testa de quales es le Alte Consilio (corte supreme) del Pais Basse in le Haya. In le mesme urbe es ubicate le Corte International de Justitia e le Corte Penal International.

Le Assembleas Provincial es anque selectionate per suffragio directe.

Le pais es regite secundo le Statuto del Regno de 1954 e le Constitution de 1815, le qual ha essite reformate multe vices. Le suffragio masculin esseva implantate in 1917 e le universal, in 1919.

Institutiones e organismos

[modificar | modificar fonte]

Le pais es sede del Corte International de Justitia. De plus, in Den Haag trova se un del institutiones del Union Europee, Europol.

Relationes externe

[modificar | modificar fonte]

Le politica externe del Pais Basse es centrate in le defensa del interesses del regno e es presidite per le desiro de fomentar le pace, le libertate, le ben-esser e le ordine juridic international. Illo disveloppa se in grande mesura in le decisiones del Nationes Unite, le Union Europee e le Organisation del Tractato del Atlantico Nord. Illo esseva un del fundatores del ONU, le OTAN, le Communitate Europee, le FMI, le Banco Mundial e le Union Europee Occidental.

Economia

[modificar | modificar fonte]
Nederlandia pertine al Eurozona.

Le Pais Basse es un del plus disveloppate economias del mundo. In le anno 2005 su PIB cresceva 1,5%, con un renta per capita de $30 300. Le 79% del fortia laboral labora in le sector tertiari, 17% in le industria e 2% in le agricultura. In 2005 le rata de disoccupation esseva de 6,6% e le povressa, de 0,5%[15].

Le economia es recognoscite pro su alto grado de competitivitate, situate in le octavo posto del tabula mundial. Le commercio representa plus del 80% de su PIB e si se summa su importationes e exportationes, malgrado que su population ha un peso relative del 0,22% in le population mundial, su commercio equivale al 4% del total. In 2006, le porto de Rotterdam esseva le septime plus grande in terminos de TEU. In le nord, cerca de Slochteren, es locate uno del campos de gas natural le plus grandes del mundo[16]. Usque hodie le exploitation de iste campo donava un ingresso de 159 mille milliones de euros desde le annos 1970. Con un pauc plus del medietate del reservationes consumite e attendente un subite continuate del precios del petroleo, attende se ingressos durante le proxime decades.

Demographia

[modificar | modificar fonte]
Densitate de population in le Pais Basse in 2006.
Evolution demographic del Pais Basse.

In le anno, Nederlandia habeva un population de 16.570.000 e un PIB de 30.174€ per capita. Le lingua official es le nederlandese e le sperantia de vita de 79,1 annos. Le 99% del population es alphabetisate es preenta un del densitate de population le plus alta del mundo, con 399.494 hab/km2[17]. De 1950 a 2000, le population incrementava se de 10 a 15.9 milliones de habitantes, ma le rhythmo de crescimento del population esseva plus lente in comparation con le anterior 50 annos. Le estimation del crescimento actual es del 0.412%, con un media de filios per femina de 1,66[18].

Le governamento incoragiava le emigration post le Secunde Guerra Mundial, jam que timeva un superpopulation del territorio. Cerca de medio million de personas abandonava le pais ma le numero de immigrantes proveniente principalmente del Antillas Nederlandese, Turchia, Surinam e Marocco ha superate le numero de emigrantes in le ultime annos.

Le composition ethnic actual es le sequente[19]:

Urbanisation

[modificar | modificar fonte]

Le pais es densemente populate, ben que le citates sia modeste in grandor comparate con altere paises europee o mundial. Illos non ha multe grandor, ma le grado de urbanisation medio de istas es multe alto. Le capital e le citate plus grande es Amsterdam, ben que le governamento es localisate in Den Haag. Durante que le capital generalmente es definite como le citate ubi habita le sede del governamento, in iste caso nemo nominarea nunquam Den Haag como capital, ben que es cognoscite como le "capital legal del mundo".

Randstad

[modificar | modificar fonte]
Mappa schematic del Randstad.
Urbanisation in le Pais Basse.

Le Randstad es le nomine que recipe le plus grande area metropolitan del Pais Basse, un del plus grande de Europa[20] .

Il ha que distinguer inter le region metropolitan de Randstad, con un population circa 6,5 milliones de habitantes (40% del Pais Basse) e le Region de Radstad (un association socio-economic) que collecta circa 7,6 milliones de habitantes (quasi le medietate del population del pais)[21]. Ambe extende se per le provincias de Hollanda del Nord, Utrecht e Flevoland.

Dece citates le plus populate

[modificar | modificar fonte]

Le dece citates con plus habitantes del pais es:[22]

  1. Amsterdam: 761 395 habitantes (31 de maio 2009).
  2. Rotterdam: 598 199 habitantes.
  3. Le Haga: 474 292 habitantes.
  4. Utrecht: 299 484 habitantes (31 de decembre 2008).
  5. Eindhoven: 209 620 habitantes.
  6. Tilburgo: 199 613 habitantes.
  7. Groninga: 181 194 habitantes.
  8. Almere: 176 432 habitantes.
  9. Breda: 167 673 habitantes.
  10. Nimega: 161 675 habitantes (31 de decembre 2008).

Multiculturalismo

[modificar | modificar fonte]

In le Pais Basse del ultime annos, como altere statos del Union Europee, on ha vidite un grande debatto re le multiculturalismo. Estima se que circa le 21% del population ha un o duo patres nascite al exterior. In Rotterdam, un tertie del habitantes nasceva fora del pais e le tassa de fecunditate es superior al limine de reimplaciamento, tanto que in le scholas elemental duo de cata tres infantes es immigrante o filio de immigrantes. Illo ha essite calculate que, con le tendentia actual, in 2015 le islam essera le region predominante in le citate.

Cultura

[modificar | modificar fonte]

Durante le periodo gothic e le Renascentia, le Pais Basse comenciava a experimentar un disveloppamento artistic notabile. In le plano intellectual, Erasmo de Rotterdam, nascite in le Pais Basse, habeva multe influentia in le vita cultural de su pais e de Europa durante le seculo XVI. In su honor, le Premio Erasmus es premiate desde 1958 in le campos del humanitates, scientias social e le artes.

In le seculo XVII, durante le periodo cognoscite como "Etate de Auro nederlandese", le influentia cultural del pais habeva su puncto plus alte. Inter le figuras nederlandese plus eminente de iste epocha esseva Christiaan Huygens e Baruch Spinoza. De plus, habeva estranieros que viveva in le pais gratias al ambiente de tolerantia, como le francese René Descartes o le anglese John Locke. Le pais es cognoscite pro su molinos de vento, su scarpas de madera, tulipanes, bicyclettas e tolerantia social.

Linguas

[modificar | modificar fonte]
Articulo principal: Lingua nederlandese

Le lingua official del pais es le nederlandese. Illo es anque parlate in Suriname e Flandra. Le lingua frison es tamben in uso official in Frisia e illo es parlate per 453.000 personas[23].

  • Varie dialectos del basso saxon nederlandese es parlate in le nord-est del pais e es recognoscite per le nederlandese como linguas regional secunde le Carta Europee del Linguas Regional o Minoritari. Illos es parlate per 1.798.000 personas.
  • Altere dialecto nederlandese es le limburgese, parlate in le sud-est del provincia de Limburg per 825.000 personas[24].

Illo es traditional in le pais parlar altere linguas, le 70% del population ha un cognoscentia alte del anglese, inter le 55 e 59% parla germano e circa le 19% parla francese.

Litteratura

[modificar | modificar fonte]
Articulo principal: Litteratura nederlandese

Le scriptor hollandese le plus cognoscite es sin dubita Anne Frank, cuje diario ha essite traducite in plus de 70 linguas. Altere scriptores hollandese moderne include Multatuli, Willem Frederik Hermans, Gerard Reve e Harry Mulisch. Le litteratura hollandese "classic" (essentialmente del seculo XVII) include le obras de Vondel, Hooft, Cats, Bredero e Huygens.

Pictura

[modificar | modificar fonte]

Le pictura baroc nederlandese es burgese, dominante le themas de paisage, portraits e vita quotidian, con le figura de Rembrandt como su melior exponente. In iste "Etate de Oro nederlandese" del seculo XVII anque destacava Johannes Vermeer, Frans Hals e ante Hieronymus Bosch. In seculos plus recente, le pais ha producite pictores eminente como Vincent van Gogh o Piet Mondrian.

Le abstraction de Mondrian elaborava se a partir de la reticula cubista, a la que progressivemente reduceva a tractos horizontal e vertical que incera planos de color pur. Pro su simplification, le linguage del neoplasticismo. In le periodo de interguerras, Theo van Doesburg, dispues de haber essite un del principal defensores del neoplasticismo, renovava de maniera decisive le arte abstracte al mantener que le creation artistic solo poteva esser sometite a regulas logic.

Education

[modificar | modificar fonte]
Differente nivellos de education in le Pais Basse.

Le education es dividite in scholas e in differente gruppos de etate intra illo, alicun de istos con differente nivellos educative. Le scholas pote esser public o religiose. Le Informe PISA, que es coordinate pro le Organisation pro le Cooperation e le Disveloppamento Economic, collocava in le none posto del ranking de education mundial al Pais Basse in 2008, obtenite un crescimento considerabile in le media del Organisation[25].

Le education elemental ha desde le 4 al 12 annos. Desde iste etate on pote eliger un education preparatori de nivello medie (duo annos), le education general continuate (tres annos) o le education scientific preparatori (quatro annos). Un vice finite iste studios, on pote opta pro facer le education tertiari inter las que es includite le universitates. Un vice terminate, on pote facer un maestria que es finite con 22 annos pro post comenciar laborar. Tote le universitates, minus le universitate de Nyenrode, recipe financiation del stato. Le universitates de Amsterdam, Leiden, Utrecht e Delft es inter le 100 melior del mundo.

Gastronomia

[modificar | modificar fonte]
Le Erwtensoep es le platto national.

Le cocina characterisa se pro le consummation de grande quantitates de pan e patatas. Illo es multe popular un toast coperite con butyro, le beschuit, que es consumite in le jentaculo, con differente sapores e que es usate in differente celebrationes. Anque es cognoscite un del plattos nacional le Erwtensoep que es un suppa de pisos. Illos es popular le caseos como le Gouda, Edam e Leyden. Multe citates ha lor proprie caseos. Anque on pote destaccar le sandwich de haringo (broodje haring). Su dulce plus appreciate es le biscuites replenate de sirop nominate Stroopwafels.

Religion

[modificar | modificar fonte]

Post le reforma del seculo XVI, le pais se divideva in un parte catholic e un altere protestante. Le protestantes ha varie brancas como le calvinistas, le ecclesia reformate e le lutheranos[26].

In 2005, le 27% del population nederlandese esseva christian catholic, e un 16,6% esseva christian protestante. Un 5% es islamic e un parve percentage, judee. Un 48% del population no es religiose[27][28]. Post le attaccos terrorista le citatanos nederlandese vide le islam como un menacia e la presentia de musulmanes como alicun disagradabile, ben que desde 2006 illos es minus negative con le presentia de musulmanes. Isto es pro non haber existite attaccos in iste tempo e proque ha plus contacto inter musulmanes e non musulmanes[29].

Sport

[modificar | modificar fonte]
Johan Cruyff, succedite jocator que esseva eligite como un del melior footballistes del historia.

Un del sports plus importante del pais es le cyclismo. Jan Janssen e Joop Zoetemelk es le unic nederlandese que ha ganate le traditional Tour de Francia de plus illos ha triumphate in le Campeonato del Mundo de Cyclismo e in le Jocos Olympic[30]. Altere cyclista Leontien Van Moorsel tamben ha triumphate in le Jocos Olympic e ha vincite campionatos mundial. Anque merita mention le campiones del Jocos Olympic e del campionatos del mundo Hennie Kuiper, Jan Raas e Gerrie Knetemann.

Le football es altere branca sportive multe popular. Illo ha tres clubes grande local e internationalmente le Ajax Amsterdam, le Feyenoord Rotterdam e le PSV Eindhoven. Istos attingeva esser campiones europee in lor historia, ma solmente le Ajax e le Feyenoord lograva esser campiones mundial de clubes. Le Pais Basse anque ha tenite ballones de auro como Johan Cruyff (tres vices), Ruud Gullit e Marco van Basten (altere tres vices)[31] . Le unic titulo del Selection de football del Pais Basse es le Eurocopa 1988, celebrate in Germania Federal. Illa esseva campion del mundo in 1974, 1978 e 2010. Le tennis anque ha tenite su successos, ma illo non ha tante importantia como le altere duo sportos.

Richard Krajicek es le unic hollandese que ganiava le Grand Slam, concretemente le Campionato de Wimbledon, in 1996. Le hockey super herba es anque un del brancas sportive plus importante a nivello mundial. Le selection feminin de hockey ganiava le campionato mundial sex vices e le masculin, duo.

Anque destcca pro su natatores e records mundial como Inge de Bruijn, ganiator de 8 medalias olympic inter 2000 e 2004, 4 de auro, de plus de batter 10 records mundial, Pieter van den Hoogenband 3 vices campion olympic, 14 vices campion europee e 43 campion national, Marleen Veldhuis, que habeva le record mundial de 50 metros libere assi como le de 4x100 libere[32][33].

In altere sports como le athletismo destacca Ellen van Langen ganiator del 800 metros plan in le Jocos Olympic de Barcelona 1992 ma super toto Fanny Blankers-Koen, quatro vice medalia de auro in le Jocos Olympic de Londres 1948. In equitation Anky van Grunsven ha obtenite octo medalias olympic in le disciplina de doma classic. In le artes martial es un pais con un amplia tradition de luctatores de kickboxing como Peter Aerts, Ernesto Hoost, Remy Bonjasky o Semmy Schilt que ha dominate per complete le competitiones international[34].

Festivitates

[modificar | modificar fonte]

Ligamines externe

[modificar | modificar fonte]

Galerie

[modificar fonte]

Referentias

[modificar fonte]
  1. ↑ http://www.interlingua.com/ied/cerca?edit%5Bkeys%5D=Netherlands&op=Cerca&edit%5Bform_id%5D=your_form_id
  2. ↑ Derivation (in ordine alphabetic): (ca) Països Baixos || (de) Niederlande || (en) Netherlands || (es) Países Bajos || (fr) Pays-Bas (pays constitutif) || (it) Paesi Bassi || (pt) Países Baixos || (ro) Țările de Jos || (ru) Нидерланды
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Historia del Pais Basse, holandalatina.com, consultate le 24 de novembre 2009. (espaniol)
  4. ↑ Germania Inferior, absoluteastronomy.com, consultate le 29 de octobre 2009
  5. ↑ Sacro Imperio Roman Archived 2011-12-29 at the Wayback Machine, portalplanetasedna.com, consultate le 26 de novembre 2009
  6. ↑ DUQUES DE GUISA: Genealogía Archived 2009-09-18 at the Wayback Machine, retratosdehistoria.net, consultate le 24 de decembre 2009
  7. ↑ CARLOS GOBERNADOR DE LOS PAISES BAJOS, diomedes.com, consultate le 14 de decembre 2009
  8. ↑ FELIPE II, tudorplace.com, consultate le 14 de decembre 2009
  9. ↑ Union of Utrecht, rootsweb.ancestry.com, consultate le 14 de decembre 2009
  10. ↑ Isto habeva como resultato le separation historic inter le Pais Basse e Flandra.
  11. ↑ Abbenhuis, Maartje M. The Art of Staying Neutral. Amsterdam: Amsterdam UP, 2006.
  12. ↑ Le Secunde Guerra Mundial, inghist.nl, consultate le 29 de januario 2010
  13. ↑ Extreme points of the Netherlands, consultate le 5 de octobre 2008.
  14. ↑ Países Bajos: climate y vegetación, geografia.laguia2000.com, consultate de 11 de februario 2010
  15. ↑ Datos compilate per le CIA (Economia) Archived 2007-03-14 at the Wayback Machine.
  16. ↑ Port of Rotterdam - Home, portofrotterdam.com, Consultate le 5 de octobre 2008
  17. ↑ Population counter Archived 2010-12-22 at the Wayback Machine, cbs.nl, consultate le 11 de februario 2010
  18. ↑ Europe :: Netherlands Archived 2020-05-15 at the Wayback Machine, cia.gov, consultate le 11 de februario 2010
  19. ↑ Demografie van de allochtonen in Nederland Archived 2018-10-09 at the Wayback Machine (en neerlandés).
  20. ↑ OECD Territorial Reviews: Randstad Holland, Netherlands, oecd.org, consultate le 11 de februario 2010
  21. ↑ Regio Randstad Brussel Archived 2009-06-19 at the Wayback Machine, Randstad, consultate le 1 de martio 2010
  22. ↑ Netherlands - Largest Cities, geonames.org, consultate le 11 de februario 2010
  23. ↑ CIA World Factbook: Official languages per country Archived 2014-03-07 at the Wayback Machine, cia.gov, consultate le 17 de septembre 2008
  24. ↑ Welschen, Ad: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam, 2000-2005.
  25. ↑ Range of rank on the PISA 2006 science scale, Organisation pro le Cooperation e le Disveloppamento Economic, consultate le 18 de septembre 2008
  26. ↑ El país en breve, Ministerio holandés de Asuntos Exteriores, consultate le 11 de septembre 2008
  27. ↑ Geloven in het publieke domein, Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid Archived 2011-08-11 at the Wayback Machine, WRR, consultate le 29 de octobre 2010
  28. ↑ [1]
  29. ↑ Hollandese modifica postura ante musulmanes, Webislam.com, consultate le 11 de septembre 2008 (espaniol)
  30. ↑ Palmarés, Diario El Mundo, Consultate le 17 de septembre 2008
  31. ↑ Palmarés del Balón de Oro, ABC, Consultate le 17 de septembre 2008
  32. ↑ Se despide un grande, ESPN Deportes, Consultate le 17 de septembre 2008
  33. ↑ Natación: De Bruijn annuncia su retiro definitive, Emol, Consultate le 17 de septembre 2008
  34. ↑ History Archived 2008-09-12 at the Wayback Machine, K-1, Consultate le 17 de septembre 2008
Bandiera del Union Europee Le 27 statos membros del Union Europee Bandiera del Union Europee

 Austria ·  Belgica  ·  Bulgaria  ·  Croatia  ·  Cypro  ·  Danmark  ·  Espania  ·  Estonia  ·  Finlandia  ·  Francia  ·  Germania  ·  Grecia  ·  Hungaria  ·  Irlanda  ·  Italia  ·  Lettonia  ·  Lituania  ·  Luxemburg  ·  Malta  ·  Pais Basse  ·  Polonia  ·  Portugal  ·  Republica Chec  ·  Romania  ·  Slovachia  ·  Slovenia  ·  Svedia

Wikimedia Commons ha files multimedia de: Pais Basse
Obtenite de “https://ia.wikipedia.org/w/index.php?title=Pais_Basse&oldid=673473”