Polemica re espaniol e castiliano

Polemica re espaniol e castiliano
	instantia de: usage[*]
	;

Le polemica re le terminos espaniol e castiliano es basate in le disputa pro decider si es multo plus appropriate o correcte denominar a un del linguas parlate in Espania, Hispanoamerica, Guinea Equatorial et in altere zonas hispano-parlante «espaniol» o «castiliano», o ben si ambe terminos es synonymos et perfectemente acceptabile.

Introduction

Como plure del controversias re le denomination de un lingua identificabile con un determinate territorio (espaniol con Espania, et castiliano con Castilia), o que il pote haver relation con un ideologia o un passate historic que provoca non acceptation, o que implica una lucta in favor de un denomination unic pro facilitar lor identification international et le localisation del productiones in iste linguas (per exemplo, in retes informaticas), alicun personas opina que le controversia es extra-linguistic.

Antecedentes

Espania

Provincia administrative del Hispania romanic post le reforma diocenarie.

Hispania era le nomine per le qual le phenicios cognosceva al peninsula iberic, posteriormente utilisate per le romanos, et parte del nomenclatura official del tres provincias romanas qui esseva create ibi: Hispania Ulterior Baetica, Hispania Citerior Tarraconensis e Hispania Ulterior Lusitania. Posteriormente esseva create le Carthaginense et Gallaecia.

Le nomine de Espania deriva de Hispania, nomine qui le romanos dava al conjuncte del peninsula iberic, termino qui era alternative al nomine Iberia preferite per le autores grec pro alluder al mesme loco. Non obstante, le facto que le termino Hispania non deveni de un radice latin ha facite que multo theorias esseva create super lor origine.

Depost del Imperio Roman, secundo San Isidoro, con le domination del visigothos on novemente pensa re le idea del unitate peninsular et on parla por prime vice super "la madre España" (Le matre Espania), le qual includeva le actual Portugal. Le invasion musulman qui occurreva posteriormente, le musulmanes continuava utilisante le mesme termino como radice (Isbāniyā), et al initio del processo de reconquesta le christianos frequentemente denominava como "Le terras de Espania" al territorios qui totevia non esseva conquirite (initios del seculo XII), ma al final del seculo iste termino passava a denominar al cinque regnos de Espania: Leon, Castilia, Navarra, Portugal et Aragon.

Existe cinque propositiones principal pro definir le momento desde le qual on pote definir a Espania como un pais: le epocha del regnos visigothos; le union del Coronas per le Reges Catholic; le existentia de un prime monarcha commun, Carlos I; le cambio organisative et politic de Felipe V; et le promulgation del Constitution espaniol de 1812.

In 1572, le scriptor Luís de Camões post plus de 25 annos, termina lor obra Os Lusíadas (Illes de Lusitania), canto epic super le attingimentos de Vasco de Gama. Alicunos considera que in ista epocha le portugeses considera se como espanioles malgrado de pertiner a un un regno independente.^[1]

Jam desde epochas antique, on comencia a parlar super "Espania" in le exterior. Le parola «español», le adjectivo (persona o cosa ab Espania) , es un termino occitan le qual se comencia usar in le seculo XI. Ante del popularisation del termino "español" inter le regnos peninsular christian, in Europa on jam parla re Espania adulatorimente o despectosemente quando lor regnos comencia a expander se. Guicciardini et Castiglioni in le seculo XVI alludeva a un "nación española" (Nation de Espania).

Castilla

Castilia (In Espaniol: Castilla) es le nomine de un region historic de Espania, le qual non ha limites exacte, resultato del evolution del primitive et parve Contato de Castilia (seculos IX al XI), le qual depost se converteva in le Regno de Castilia (seculo XI al XIII), le extense Corona de Castilia (seculo XIII al XIX), le regiones de Castilia le Ancian (Castilla la Vieja) et Castilia le Nove (Castilla la Nueva) (seculo XIX al XX), et diverse autonomias qui se auto-definiva de ista maniera in lor statutos (Al final del seculo XX). Le origine del Contato de Castilia es un territorio parve in le nord del provincia de Burgos, cognoscite como le Area Paterniani. Castilia es cognoscite pro esser le cuna del lingua espaniol o castiliano.

Castilia (nominate in le prime documentos in espaniol medieval como Castella o Castiella) significa, secundo lor etymologia, «terra de castellos». Le historicos arabic denominava iste loco como Qashtāla^[2] قشتالة et lor nomine complete esserea terra seminate de castelos. Le termino devenirea del latino castellum, diminutive del parola castrum, "Castro", fortification del Iberia preromanic. On pote dicer que le actual nomine "Castilia" nasceva le 15 de septembre del anno 800 in le jam disparite Monasterio de Emeterio de Taranco de Mena (Burgos), situate in iste localitate.

Le Castilia al qual se allude in fontes del seculo IX se refereva al territorio le qual se extendeva desde le vertente sud del Cordillera Cantabrica usque le localitates de Valle de Mena, Valle del losa, Sotoscueva, Brañosera, Aguilar de Campoo, Tedeja, Puentelarrá et Valpuesta. In le actualitate es duo le communitates autonome espaniol qui es nominalmente castilian, proque illes ancora ha le toponymo in los proprie denomination official: Castilia e Leon et Castilia-La Mancha. Le Communitate de Madrid es anque considerate como un communitate castilian.

Le lingua proprie del territorio castilian es le lingua castilian, lingua romanic del gruppo Ibero-Romanic, le qual nasceva in iste loco.

Le prime dialecto castiliano se originava in le contato medieval de Castilia (sud de Cantabria et nord de Burgos), con influentias del euscara et del linguas germano-visigothic. Le textos plus ancian scribite in castiliano es le Glosas Emilianenses, scribite per monachos basco como lo demonstra le annotationes in euscara in le margines, le quales es conservate in le Monasterio de Yuso, in San Millán del Cogolla (Le Rioja), loco considerate como le centro medieval de cultura. Non obstante, por alicun personas iste textos non es scribite in castiliano ma in un dialecto local precastilian, perque quando illes esseva scribite, iste region esseva sub le domination del Regno de Navarra et non del de Regno de Castilia, pro isto, tal dialecto esserea parlate in le loco juncto al euscara.^[3]

Le linguas se extendeva al sud del peninsula pro le Reconquesta et al altere regnos peninsular per le successive maritages dynastic (union con Leon et Regno de Gallecia ex Fernando III de Castilia, introduction del dynastia castelian Trastámara in le Corona de Aragon et le posterior union con le Reges Catholic). Ma le motivo le plus importante por lor expansion in le peninsula Iberic esseva le position politic et economic de, in prime loco, le Regno de Castilia et posteriormente del Corona de Castilia in le ambiente peninsular, e in secundo loco, le pretigio cultural del lingua.

In le seculo XV, durante le processo de unification espaniol del lor regnos, Antonio de Nebrija publicava in Salamanca lor Grammatica. Il esseva le prime documento super le grammatica del lingua castilian, et anque le prime in un lingua vulgar europee. Le colonisation et conquesta de America dispersava le lingua per le plus grande parte del continente american.

Actualmente le castiliano es le secunde lingua del mundo secundo le numero de parlatores native, il es official in 21 paises et il es parlate o comprendite per circa de medio milliardo de personas in tote le mundo.

Alcun rationes del controversia

Le controversia transcende le debatte unicamente academic o re terminologia, proque sovente le debatte ha essite miscite con intentiones politic de duo typos:

In le Peninsula iberic, posteriormente al dominantia romana, nunquam se parlava un lingua unic, ni le castiliano ha essite le lingua materne o le plus parlate in omne le provincias de Espania.
Durante le seculos XIX et parte del XX le administrationes del Stato Espaniol utilisava le castiliano como le unic lingua official et acceptate, situation qui dispareva proque altere administrationes utilisava altere linguas in lor documentos e pro communication (per exemplo le catalan) acceptante al castiliano como un lingua secundari o additional.
Pro comparation, in Statos Unite de America, Australia e altere antique colonias britannic, on considera que le lingua parlate es le anglese, in vice de denominar al lingua como "britannic" o "Regnounitese", proque in le Regno Unite on parla irlandese, gallese, et altere linguas, no solmente le lingua originari de Anglaterra (Ma iste lingua es le plus dominante).
Interne del Regno de Espania, certe sectores nationalistas o separatistas ha preferite le termino castiliano por intender que omne le linguas de Espania es autochthonas de un certo territorio, le qual es un sub-parte del territorio espaniol, isto es, que omne le linguas parlate in Espania es un linguas espaniol. Non obstante, in le ultime tempos existe un tendentia de utilisar le termino "espaniol", usate del sectores independentistic, por reinfortiar le idea que territorios como Catalonia, Pais Basco o Gallecia non esserea parte de Espania (in referentia a un nation espaniol, isto es usate con propositos independentistic). Alteremente, le sectores espaniolistas, defende majoritarimente le termino espaniol por indicar le preeminentia o naturalitate de describer le lingua commun del espanioles.
In tempos del dictatura de Miguel Primo de Rivera se produce un appreciamento del termino espaniol al mesme tempo qui on fixa correctiones basate in le uso del castiliano (concretemente in le castiliano de Burgos), e de iste maniera evitar le dialectisation qui occurreva in le partes peripheric del pais. Durante le dictatura de Francisco Franco, on reinfortiava le identification del espaniol con le indissolubilitate del patria espaniol.

Preferentias del uso del terminos «espaniol» e «castiliano»

Le academias del lingua espaniol

Le academias del lingua espaniol del paises in le quales le termino castiliano es usate frequentemente (per exemplo in Chile o Argentina) ha adoptate le denomination de Lingua espaniol. Por iste academias, le quales pote fixar le lexico normative de lor pais, le termino es de origine philologic et il non ha significatos politic. Per exemplo, secundo le Academia argentina del litteras:^[4]

In le uso general le denominationes «castiliano» et «espaniol» es equivalente. Non obstante, es preferibile, por un plus precision terminologic, usar le traditional nomine de «castiliano» por alluder al dialecto de Castilia ante le unification de Espania, e usar «espaniol» -como internationalmente on face- al lingua le qual desde iste epocha ha le contributiones qui altere populos de Espania e America habeva donate al «castiliano»

Alteremente, le Association de academias del lingua espaniol mediante lor Diccionario panhispánico de dudas (Dictionario pan-hispanic de dubitas o DPD),^[5] le qual es regulator, dice:

Por designar le lingua commun de Espania e de multe nationes de America, et qui anque es parlate in altere locos del mundo, es valide le terminos castiliano et espaniol. Le polemica re qual de iste denominatores es plus appropriate es hodie superate.

Jam decidite que ambe terminos es valide, omne le academias del lingua espaniol, per le DPD, recommenda in general le uso del nomine espaniol:

Malgrado es un synonymo de espaniol, esse preferibile reservar le termino castiliano por alluder al dialecto romanic nascite in le Regno de Castilia durante le Medievo, o al dialecto del espaniol qui es parlate nunc in ille region.

Le Dictionario pan-hispanic de dubitas anque indica que in Espania es usate le nomine castellano quando on allude al lingua commun del Stato in locos ubi on parla altere linguas le quales es co-official in lor territorios autonome (como in Catalonia, Gallecia et le Pais Basco).^[5] Desde le puncto de vista strictemente linguistic, non existe preferentias per un denomination o le altere.

Assi mesmo, le dictionario normative editate per le Regal academia espaniol et le Association de academias del lingua espaniol ha le titulo de "Diccionario de la lengua española" (Dictionario del lingua espaniol).^[6]

Le Constitution espaniol

Le actual constitution espaniol de 1978, constata al castiliano como le lingua official de Espania, differentiante lo del altere linguas espaniol, co-official juncto al castiliano ubi iste linguas es parlate, secundo decide lor respective statutos de autonomia. Iste es le caso del euscara, catalan et le gallego. Le articulo 3.1 del Constitution dice que «le castiliano es le lingua espaniol official del Stato» et le articulo 3.2 que «le altere linguas espaniol anque essera official in lor respective Communitates Autonome secundo con lor Estatutos».^[7]

Secundo le Regal Academia Espaniol (RAE), iste utilisation constitutional del termino castiliano non exclude in nulle caso le uso del termino espaniol, le qual es recommendate por le Academias in le casos e contextos in le quales on no allude al altere linguas espaniol.

Le Constitutiones hispanoamerican

Le Constitutiones del paises hispanoamerican ubi le castiliano/espaniol es le lingua official o co-official secundo iste distribution denominative:

"Castiliano" in 7 paises: Bolivia,^[8] Colombia,^[9] Ecuador,^[10] El Salvador,^[11] Paraguay,^[12] Peru^[13] e Venezuela.^[14]

"Espaniol" in 8 paises: Cuba,^[15] Guatemala,^[16] Honduras,^[17] Nicaragua,^[18] Costa Rica,^[19] Panama,^[20] Republica Dominican^[21] et Porto Rico.^[22]

Non existe mention super le lingua official in le Constitutiones de: Argentina, Chile, Mexico e Uruguay.

Le Constitutiones african

Le unic constitution de Africa ubi le castiliano/espaniol es lingua official es ille de Guinea Equatorial, ubi le lingua es parlate como prime o secunde lingua per le 87,5% del population. Le termino usate in iste constitution por definir le nomine del lingua ibi parlate es espaniol.^[23] Anque le espaniol es utilisate como uno del duo linguas administrative del Republica Democratic Arabe Sahrawi, ma in iste loco le lingua non ha un stato official.^[24]

Referentias

↑ «Parla de castilianos e portugeses, proque espanioles es nos omnes», Luis de Camões (1524-1580)
↑ (2004) "Alandalus et le novela histórica", Le quimera de al-Andalus (in Espaniol). ISBN 8432311502, 9788432311505.
↑ Riojano precastellano
↑ Bulletin del Academia argentina del litteras, t. XLVII, nº 187-188, januario-junio de 1983, p. 135
↑ ^5,0 ^5,1 Dictionario pan-hispanic de dubitas: «espaniol»
↑ http://www.rae.es/drae/ Dictionario del lingua espaniol
↑ Constitution Espaniol de 1978. Archivo del original create le 2014-11-10. Recuperate le 2013-04-27.
↑ Art. 5.I del Constitution Politic del Stato de Bolivia de 2009
↑ Art. 10 del Constitution Politic del Republica de Colombia de 1991
↑ Art. 2 del Constitution del Republica del Ecuador de 2008
↑ Art. 62 del Constitution del Republica de El Salvador de 1983
↑ Art. 140 del Constitution del Constitution del Republica de Paraguay de 1992
↑ Art. 48 del Constitution del Republica de Peru de 1993
↑ Art. 9 del Constitution del Republica de Bolivarian de Venezuela de 1999
↑ Art. 2 del Constitution del Republica de Cuba de 1976
↑ Art. 143 del Constitution del Republica de Guatemala de 1985
↑ Art. 6 del Constitution del Republica de Honduras de 1982
↑ Art. 11 del Constitution del Republica de Nicaragua de 1987
↑ Art. 76 del Constitution del Republica de Costa Rica de 1949
↑ Art. 7 del Constitution del Republica de Panama de 1972
↑ Art. 29 del Constitution del Republica Dominican de 2010
↑ Art. III Section 5 del Constitution del Republica del Stato Libere Associate de Porto Rico de 1952
↑ Art. 4 del Constitution del Republica de Guinea Equatorial de 1991
↑ http://www.arso.org/1estadosaharaui.pdf

Nota

Iste pagina contine material traducite ab Wikipedia in espaniol. Le articulo original se trova a es:Polémica en torno a español o castellano, e es usate secundo le mandatos del licentia de Wikipedia.

[1] «Parla de castilianos e portugeses, proque espanioles es nos omnes», Luis de Camões (1524-1580)

[2] (2004) "Alandalus et le novela histórica", Le quimera de al-Andalus (in Espaniol). ISBN 8432311502, 9788432311505.

[3] Riojano precastellano

[4] Bulletin del Academia argentina del litteras, t. XLVII, nº 187-188, januario-junio de 1983, p. 135

[dpd-5] 5,0 ^5,1 Dictionario pan-hispanic de dubitas: «espaniol»

[6] ttp://www.rae.es/drae/ Dictionario del lingua espaniol

[7] Constitution Espaniol de 1978. Archivo del original create le 2014-11-10. Recuperate le 2013-04-27.

[8] Art. 5.I del Constitution Politic del Stato de Bolivia de 2009

[9] Art. 10 del Constitution Politic del Republica de Colombia de 1991

[10] Art. 2 del Constitution del Republica del Ecuador de 2008

[11] Art. 62 del Constitution del Republica de El Salvador de 1983

[12] Art. 140 del Constitution del Constitution del Republica de Paraguay de 1992

[13] Art. 48 del Constitution del Republica de Peru de 1993

[14] Art. 9 del Constitution del Republica de Bolivarian de Venezuela de 1999

[15] Art. 2 del Constitution del Republica de Cuba de 1976

[16] Art. 143 del Constitution del Republica de Guatemala de 1985

[17] Art. 6 del Constitution del Republica de Honduras de 1982

[18] Art. 11 del Constitution del Republica de Nicaragua de 1987

[19] Art. 76 del Constitution del Republica de Costa Rica de 1949

[20] Art. 7 del Constitution del Republica de Panama de 1972

[21] Art. 29 del Constitution del Republica Dominican de 2010

[22] Art. III Section 5 del Constitution del Republica del Stato Libere Associate de Porto Rico de 1952

[23] Art. 4 del Constitution del Republica de Guinea Equatorial de 1991

[24] ttp://www.arso.org/1estadosaharaui.pdf

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]