Ludwik Lejzer Zamenhof
Ludovico Lazaro Zamenhof (o Ludwik Lejzer (Łazarz) Zamenhof), (15 de decembre 1859, Białystok - 14 de april 1917, Varsovia) es le creator del lingua auxiliar international Esperanto.
Zamenhof cresceva in le citate de Białystok (que presentemente es in le territorio de Polonia, sed in ille tempore era sub le annexion russe), ubi on parlava multe linguas differente e il habeva difficultates de comprehension inter le diverse culturas. Isto le motivava a cercar un solution al problema, e con le passo del annos esseva disveloppate Esperanto, in un processo longe e laboriose.
Zamenhof continuava su effortios malgrado le apparition de Volapük in 1879, resultato del travalio de un altere interlinguista, Johann Martin Schleyer, in le projecto de crear un lingua international. Zamenhof considerava le Volapük, ma le problemas que ille habeva con iste lingua le motivava a continuar con su proprie planos. Finalmente, in 1887 e con le adjuta economic de su patre-affin, ille poteva publicar un brochure in le qual ille exponeva le principios de su lingvo internacia, sub le pseudonymo Dr. Esperanto (parola que deveniva le nomine de su creation).
Zamenhof moriva in Varsovia in 1917. Su tres filios esseva assassinate per le nazis in le Holocausto durante le Secunde Guerra Mundial, proque le familia Zamenhof esseva judee.
Biographia
[modificar | modificar fonte]Primos annos 1859-1885
[modificar | modificar fonte]Zamenhof nasceva in Ulica Zielona 6, in le urbe de Bjalistoko, qui alors se trovava in le Imperio Russo (ora in Polonia). Su die de nascentia esseva le 3 de decembre secundo le calendario julian, le 15 de decembre secundo le calendario gregorian e le 19 de Kislev secundo le calendario judaico.
Ille esseva le filio del instructor de linguas Mordechai Zamenhof (qui preferiva Marke in russe) e de Rozalia (nate Sofer). Su familia esseva judaeos del Granda Duklando de Lituania, ma illos non se considerava lituanophones. Ille diceva que ille esseva un "russo-judaico".
Su matre parlava con ille in yiddish, su patre in russe (in le qual lingua ille etiam apprendeva). Ille diceva un vice que ille preferiva le russe a omne altere lingua, ma plus tarde ille confessava que le "jargon" (i.e. le yiddish) esseva le plus cara a su corde. In un littera datate le 8 de martio 1901 (a Th. Thorsteinsson), Zamenhof scribeva: "Mi lingua patral es le russe; ma nunc io plus multo mi parla polonese..." Ille declarava que su familia parlava russe (ref?), ma con su filios ille parlava polonese (ref?) (o russo, ref?). In addition, ille apprendeva francese e germano in infantia, e ille apprendeva greco antique, latino e anglese in le schola. Secundo su proprie declaration, ille esseva un orator fluente in polonese, russe e germano, ma non tanto bon in francese. Il pare que ille anque habeva un certe cognoscentia de espaniol, lituano e Volapük.
On dice que Zamenhof suffriva de un leve balbutio ("z-balbuton").
Ille studiava medicina in Moscova (1879-1881[10]) e Varsovia (1881-1885) e se specialisava in oculistica in Viena.
Esperanto (1885-1917)
[modificar | modificar fonte]Su prime projecto de lingua planificate, Lingwe uniwersala, jam esteva preste al initio del vintere de 1878, quando Zamenhof ancora esteva alumno del gimnasio. Durante su festa de nascimento de ille anno, le 17 de decembre (secundo le nove calendario), ille cantava con su amicos un canto in iste lingua (de quande il ha le "Zamenhof-die"). In 1881 ille organisava un nove projecto, e in 1885, quando ille travaliava como medico in Veisiejai (Lituania), ille habeva quasi finite iste projecto, que ille publicava in 1887 - Esperanto.
Le 26 de julio 1887, per le adjuta financiari del patre de Klara Zamenhof (nata Silbernik), al que ille se maritava ille mesme anno le 9 de agosto, ille poteva publicar le Prime Libro. In iste periodo nasceva su duo prime filios, Adamo (1888) e Zofia (1889), qui deveniva medicos. In 1904 nasceva su secunde filia, Lidja.
Citation
[modificar | modificar fonte]"Nulle specialmente profunde studio del vita de Zamenhof es necessari pro facer nos recognoscer le immaculate idealismo de ille extraordinari homine. On se rememora le anecdota -- non importante si apocryphe o historic -- que le prime inspiration a cercar un lingua universal veniva a Zamenhof per le experientia del hostilitates factional resultante ab miscomprensiones mutual inter le varie gruppos linguistic-national in le ambiente de su juventute.
Lo que es frappante in iste anecdota es le facto que le idealismo de Zamenhof se attacha al tertie puncto programmatic del grande revolution francese. Zamenhof aspirava al fraternitate pan-human, e su creation de esperanto esseva un consequentia de su recognition que omne fraternisation presuppone un comprension mutual del partenarios e que iste comprension mutual require, de su parte, un medio de perfecte intercommunication."[1]
(anglese) Aleksander Korzhenkov: "Zamenhof: The Life, Works and Ideas of the Author of Esperanto" [edition abbreviate], Mondial, New York 2010. 114 p. Traductor: Ian M. Richmond, Editor: Humphrey Tonkin [2]
Referentias
[modificar | modificar fonte]- ↑ "Idealismo e Interlinguistica", International Language Review, vol. 1, no. 1, oct.-dec. 1955. Reimprimite in "Discussiones de Interlingua, Parte 1", Servicio de Libros UMI, Beekbergen, 2e impression 1983. p. 26 per Alexander Gode
- ↑ books.google.com Extracto digitalisate del biographia