Philosophia del scientia

Le philosophia del scientia es le ramo del philosophia que se occupa del fundamentos, methodos, e implicationes del scientia. Inter su questiones central se trova le differentia inter scientia e non-scientia, le fiabilitate del theorias scientific, e le proposito ultime e le significato del scientia como un effortio human. Le philosophia del scientia se centra super aspectos metaphysic, epistemic, e semantic del practica scientific, e se superpone con metaphysica, ontologia, logica, e epistemologia, como quando illo explora le relation inter scientia e le concepto de veritate. Le philosophia del scientia es tanto un disciplina theoretic como empiric, basante se super le theorisation philosophic e super meta-studios del practica scientific. Questiones ethic como le bioethica e le mala conducta scientific es frequentemente considerate parte del ethica o del studios del scientia, plus que del philosophia del scientia.

Plure problemas central in le philosophia del scientia manca de consensos contemporanee, includente si le scientia pote inferer le veritate super entes inobservabile e si le rationamento inductive pote esser justificate como productor de cognoscentia scientific definite. Philosophos del scientia etiam considera problemas philosophic intra scientias particular (como biologia, physica, e scientias social como le economia e le psychologia). Alcun philosophos del scientia usa resultatos contemporanee del scientia pro arrivar a conclusiones super le philosophia mesme.

Ben que le pensamento philosophic relative al scientia data alminus ab le tempore de Aristoteles, le philosophia general del scientia emergeva como un disciplina distincte solmente in le seculo XX, sequente le movimento del positivismo logic, que visava formular criterios pro garantir le significantia de omne affirmationes philosophic e evaluar los objectivemente. Karl Popper criteva le positivismo logic e adjutava establir un serie moderne de normas pro le methodologia scientific. Le libro de Thomas Kuhn "Le Structura del Revolutiones Scientific" (1962) esseva etiam formative, ponente in question le idea que le progresso scientific es un acquisition constante e cumulative de cognoscentia basate super un methodo fixe de experimentation systematic. Kuhn proponeva que le progresso es relative a un "paradigma," le insimul de questiones, conceptos, e practicas que define un disciplina scientific in un particular periodo historic.

Subsequentemente, le approccio coherentista al scientia, in le qual un theoria es validate si illo rende senso del observationes como parte de un insimul coherent, deveniva prominente gratias a W. V. Quine e alteres. Pensatores como Stephen Jay Gould cerca basar le scientia super suppositos axiomatic, como le uniformitate del natura. Un minoritate vocal de philosophos, in particular Paul Feyerabend, argumenta contra le existentia de un "methodo scientific," suggerente que omne approches al scientia debe esser permittite, includente approches explicitemente supernatural. Un altere approccio considera como le cognoscentia es create ab un perspectiva sociologic, como face estudiosos como David Bloor e Barry Barnes. Finalmente, un tradition in le philosophia continental tracta le scientia ab le perspectiva de un analyse rigorose del experientia human.

Le philosophias del scientias particular varia ab questiones super le natura del tempore, levate per le relativitate general de Einstein, usque al implicationes del economica pro politicas public. Un thema central es si le terminos de un theoria scientific pote esser reducite intra o intertheoreticamente al terminos de un altere. Pote le chimia esser reducite al physica, o pote le sociologia esser reducite al psychologia individual? Le questiones general del philosophia del scientia etiam emerge con maior specificitate in certe scientias. Per exemplo, le questiones del validitate del rationamento scientific appare in un forma differente in le fundamentos del statistica. Le question de lo que conta como scientia e lo que debe esser excluse emerge como un questione de vita e morte in le philosophia del medicina. Ultra isto, le philosophias de biologia, psychologia, e le scientias social explora si le studios scientific del natura human pote attinger objectivitate o si illos es inevitabilemente formate per valores e relationes social.