Saltar al contento

Litteratura espaniol

Non revidite
De Wikipedia, le encyclopedia libere
Frontispicio del prime edition de Don Quixote

Le litteratura espaniol pote referer al litteratura de Espania specificamente, ma in general illo significa alcun litteratura scripte in espaniol. Anque pote esser includite in iste categoria le litteratura hispano-latin, le litteratura judeo-espaniol e le litteratura arabic-espaniol, scribite in latino, hebreo e arabic. Illo es un branca del litteratura romanic e le radice del litteratura hispano-american.

Solmente ab le seculo 13 e in un senso strictemente geographic es possibile parlar de litteratura espaniol scripte. Usque iste periodo, on suppone le coexistentia de un poesia de transmission oral in lingua romance, tanto lyric que epic, juncte a usos scriptural culte cuje expression e transmission esseva le latino.

Usque le decade de 1950 esseva habitual considerar que le comencio del litteratura espaniol esseva la Cantar de mio Cid (seculo 12), obra que esseva transmisse de forma oral per le menestreles. Le historiographia litterari non datos proportionate per chronicas anterior al fixation textual definitive de isse cantar de gesta. Istos datos se refere al tradition oral tanto in su version lyric plus antique que al romances, ambe formas de expression que formava parte del patrimonio popular.

Seculo XIII

[modificar | modificar fonte]
  • Mester de Clerecía: Un tradition litterari surgite in opposition al Mester de Juglaría. Su principal representante es Gonzalo de Berceo.
  • Lyrica galaico-portuguese: Presenta tres typos de cantigas: de amico, de amor, e de escarnio o maledicer.
  • Alfonso X, le Sape: Promotor del lingua castellano, poeta eminente in galaico-portuguese e patrono del Schola de Traductores de Toledo.
  • Don Juan Manuel: Un figura prominente del litteratura de iste epoca.
  • Juan Ruiz, archiprete de Hita: Un autor de influentia in le tradition castellano.
  • Romancero viejo: Collection de romances oral antique.
  • Lyrica culta castellano: Le poesia deveniva plus structurate e erudite.

La Celestina: Le litteratura medieval hispanic conclue con iste obra de Fernando de Rojas.

Durante iste seculo, le production litterari cresce exponentialmente, initiando un proto-renascentia. Poetas prominente include:

  • Juan de Mena
  • Íñigo López de Mendoza (marquese de Santillana)
  • Jorge Manrique, autor de Coplas a la muerte de su padre, un obra que reflecte le acceptation christian del morte.

Isto marca le transition ab le Medio Evo verso le epoca humanista del Renascentia.

Renascentia

[modificar | modificar fonte]

Le periodo historic que seque le Medio Evo in Europa es cognoscite como le Renascentia, que comprende tote le seculo XVI, mesmo si su precedentes remonta al seculos XIV e XV, e su influentias es visibile mesmo in le seculo XVII.

Le Renascentia initiava in Italia e se diffundeva per tote Europa, facilitate per le invention del imprenta.

Le scriptores del Renascentia adoptava como modellos a imitar le autores del antiquitate classic e le prominente italianos del seculo XIV: Dante, Petrarca, e Boccaccio. Iste movimento esseva etiam influite per le humanistas que investigava le cultura de Grecia e Roma, inter los quales emergeva figuras como Erasmo de Róterdam, Antonio de Nebrija, e Juan Luis Vives.

Durante le Medio Evo, le arte esseva un medio pro honorar Deo. In le Renascentia, le centro del mundo deveniva le homine. Poetas celebrava le amor human, le natura, actos de guerra, e anque explorava themas philosophic e politic.

Poesia durante le regno de Carlos V

[modificar | modificar fonte]

Juan Boscán, influentiate per le artistas italianos e incitate per Navagero, introduceva le nove formas poetic, componendo multe poemas de alte qualitate.

Su amico, Garcilaso de la Vega, esseva le adaptator definitive del formas italianas in le poesia hispanic. Ille usava le verso endecasylabic e diversos recursos typic del poesia italian: le sonetto, le terzetto, le canto, le lira, le rima interne, e le versos libere.

In contrasto con iste metros italian, ma etiam renascentista, se colloca Cristóbal de Castillejo, cuje obra se inscribe in un tradition plus castilian.

Un gruppo de poetas continuava le tradition italianista, formante le Schola Petrarchista, cuje principales representantes esseva:

  • Diego Hurtado de Mendoza: Notabile principalmente pro su satira.
  • Hernando de Acuña: Autor de bellos sonettos.
  • Gutierre de Cetina: Cognoscite pro su madrigal Ojos Claros Serenos.
  • Francisco de Figueroa, surnominate "el Divino".
  • Jorge de Montemayor: Autor de un importante Cancionero e del novella pastoral Los siete libros de la Diana.

Poesia lyric in le epoca de Philippo II

[modificar | modificar fonte]

Manuel Quintana, al initio del seculo XIX, distingueva duo scholas poetic: le Sevillana e le Salmantina, un division que esseva plus tarde confirmate per Marcelino Menéndez y Pelayo. Posteriormente, se adjungeva un tertie gruppo: le Antequerano-granadina. Isto resultava in tres distincte tendentias poetic in iste epoca:

Schola Sevillana: Caracterisate per su ornate rhetorico e themas de amor human e patriotismo. Su principale representante es Fernando de Herrera, autor de Anotaciones a Garcilaso de la Vega. Altere figuras notabile include:

  • Francisco de Rioja: Cognoscite pro su Silvas a las flores.
  • Rodrigo Caro: Autor del elegia A las ruinas de Itálica.
  • Juan de Arguijo: Famoso pro su sonettos.
  • Juan de Mal Lara: Autor del epopee mythologic Hércules animoso.
  • Andrés Fernández de Andrada: Cognoscite pro su Epístola moral a Fabio, un obra de character estoic e horacian.
  • Francisco Pacheco: Anque un pictor distinguite.
  • Baltasar del Alcázar: Poeta epicureo e humorista.

Schola Antequerano-granadina: Con poetas que reflecte un forte influentia del tradition local e regional, como:

  • Pedro Espinosa
  • Gregorio Silvestre
  • Cristobalina Fernández de Alarcón
  • Juan Latino
  • Luis Barahona de Soto
  • Pedro de Padilla e Juan de Padilla
  • Gaspar de Baeza, Juan Bautista de Mesa, Andrés del Pozo, e Jorge de Montemayor

Schola Salmantina: Fundate per Fray Luis de León, iste schola se distingue per su sobrietate e concision stilistic. Su themas principal es inspirate del tradition greco-latin e del Biblia. Altere representantes include:

  • Francisco de la Torre: Un poeta enigmatic.
  • Francisco de Aldana: Autor del famose Epístola a Arias Montano.
  • Benito Arias Montano: Notabile scritor biblic.
  • Francisco de Medrano, fray Basilio Ponce de León, e Francisco Sánchez de las Brozas (grammatico humanista).
  • Francisco de Figueroa e Alfonso Velázquez de Velasco: Altere voces prominente in iste tradition.

Le tres scholas illustrava le ricchessa e le diversitate del poesia lyric durante le regno de Philippo II.

Le ascetica e le mystica

[modificar | modificar fonte]

Le apparition de iste genere in Hispania pare haber essite influentiate per mysticos estrange anterior como Kempis, Tauler, e Ruysbrock. Inter le prime scriptores ascetic hispanic se trova le Beato Juan de Ávila (1500–1569).

Principales scriptores ascetic e mystic
[modificar | modificar fonte]
  • Fray Luis de Granada: Membro del Ordine de Dominicanos e un grande orator in temas religiose. Su obras es considerate tractatos de doctrina e include: Guía de pecadores, Libro de la oración y meditación, Introducción al símbolo de la fe (su obra magne).
  • Santa Teresa de Ávila: Nascite como Teresa de Cepeda y Ahumada in Ávila, intrava le Ordine Carmelitan a etate de 19 annos, que illa reformava ulteriormente, fundante le Ordine del Carmelitas Descalzas. In 12 annos, illa fundava 17 conventos. Su stile literari es simple, fervorose, e plen de imagines spiritual. Obras principal: El libro de su vida (autobiographia spiritual), Camino de perfección (instruction pro attinger perfection), El libro de las fundaciones, El castillo interior (alias Las moradas).
  • San Juan de la Cruz; Juan de Yepes Álvarez, discipulo de Santa Teresa, esseva un reformator del Ordine del Carmelitas Descalzos e fundava conventos. Su poesia brevi, profunde e elegante, include: Subida del monte Carmelo, Cántico espiritual (inspirate del Cantar de los Cantares), Noche oscura del alma, Llama del amor viva. Su obras poetic reflecte mysticismo intense con imagines biblic e personal.
  • San Ignacio de Loyola: Íñigo López de Recalde, fundator del Compania de Jesus. Durante su convalescentia post un ferita in Pamplona, le lectura de Vida de Cristo (Ludolfo de Saxonia) e Flos Sanctorum transformava su spirito. Su sol obra, Ejercicios espirituales, es un guida spiritual practic e influentiate, que revela su ideologia christiano.

Iste autores ha contribuite profunde al panorama de mysticismo e ascetica in le literatura hispanic e global.

Classification

[modificar | modificar fonte]

Premios Nobel

[modificar | modificar fonte]

Obras notabile

[modificar | modificar fonte]
Wikimedia Commons ha files multimedia de: Litteratura espaniol
Nota
Nota