Grammatica de lingua franca nova

Le grammatica de lingua franca nova (elefen) es un simplification del grammatica commun del linguas romanic espaniol, francese, italian, catalan e portuguese. Illo es similar al grammatica de un creolo del linguas romanic como le haitiano, le caboverdiano, le papiamento e le chavacano.

Orthographia e pronunciation

Alphabeto

Lingua Franca Nova usa le maxime cognoscite alphabeto in le mundo: le latino.

• Litteras minuscule: a b c d e f g h i j l m n o p r s t u v x z
• Litteras majuscule: A B C D E F G H I J L M N O P R S T U V X Z

K (k), Q (q), W (w) e Y (y) non appare in parolas commun. In circum cento parolas international de origine non-romanic, W pote esser scribite como U, e Y como I, pro render le orthographia plus facile recognoscibile: ioga/yoga, piniin/pinyin, sueter/sweter, ueb/web. Extra isto, K, Q, W e Y es solmente usate por preservar le formas original del nomines proprie e le parolas que non es de Lingua Franca Nova.

H es anque noncommun, sed illo es trovate in alcun terminos technic e cultural.

Litteras majuscule

Un littera majuscule es usate in le comencio del prime parola in un phrase.

Phrases

Subjecto e objecto

Le duo locutiones nominal le maxime importante son le subjecto e le objecto. Lor signification exacte depende del electo del verbo, sed de maniera general, le subjecto es le persona o cosa que executa le action, e le objecto es le persona o cosa que es directemente affectate per le action.

In Elefen, le subjecto sempre precede le verbo, e le objecto sempre seque:

• La gato xasa la scural. – Le catto (subjecto) … perseque (verbo) … le sciuro (objecto).
• La xica gusta la musica. – Le puera (subjecto) ... gusta (verbo) ... le musica (objecto).
• La can dormi. – Le can (subjecto) dormi (verbo).

In alicun casos, pro rationes de stilo o claritate, on pote voler poner le objecto del verbo al initio del phrase. In iste casos, le objecto debe esser sequite per un virgula, e un pronomine de objecto es usate post le verbo:

• La gatos, me no gusta los. – Cattos, io non los ama.

Le major parte del verbos exige un subjecto, sed multes ab illos non exige un objecto.

Complementos

Un altere componente commun de phrases es le complemento. Isto es un description extra del subjecto que pote sequer verbos como es (esser), deveni (devenir), pare (parer), e resta (rester):

• Computadores es macinas. – Computatores (subjecto) … son (verbo) … machinas (complemento).
• La aira pare umida. – Le aere (subjecto) … pare (verb) … humid (complemento).
• La comeda deveni fria. – Le manjar (subjecto) … deveni (verbo) … frigide (complemento).
• La patatas ia resta calda. – Le patatas (subjecto) … remaneva (verb) … calde (complemento).
• Nosa taxe es reconstrui la mur. – Nostre tasca (subjecto) … es (verbo) … reconstruer le muro (complemento: un phrase annidate).
• La idea es ce tu canta. – Le idea (subjecto) … es (verbo) … que tu canta (complemento: un phrase annidate).

In alcun linguas, le objecto pote haber un complemento, como in "Io trova iste fromage disgustose" o "Illes eligeva celle presidente". Iste tipo de complemento non existe in Elefen.

Prepositiones

Un altere importante componente del phrase es le phrase prepositional, que adde detalios ad un nomine o verbo precedente, o al phrase in general:

• La om ia cade tra sua seja. – Le homine (subjecto) ... cadeva (verbo) ... a traverso su sede (phrase prepositional).
• En la note, la stelas apare. – In le nocte (frase prepositionale) ... le stellas (subjecto) ... appare (verbo).
• Me dona esta poma a tu. – Io (subjecto) ... da (verbo) ... iste pomo (objecto) ... a te (phrase prepositional).
• Tu no aspeta como tua foto. – Tu (subjecto) ... non pare (verbo) ... como tu photo (phrase prepositional).

Propositiones

Alicun phrases contine clausulas, le quales resimila ad plus parve phrases inserite intra le plus grande phrase. Illos pote modificar phrases nominal, phrases verbal, o le totalitate del plus grande phrase:

• La om ci ia abita asi ia vade a Paris. – Le homine qui habitava hic iva a Paris.
• El va visita en julio, cuando la clima es bon. – Ille va visitar in julio, quando le tempore es belle.
• On no ia permete me fa la cosas como me ia desira. – Ille non me permitteva facer le cosas como io voleva.
• Me pensa ce el es bela. – Io pensa que illa es belle.

Nomines

Un nomine es typicalmente introducte per determinatores, e pote esser sequite per adjectivos e phrases prepositional, producente un phrase nominal. Nomines typic denota objectos physic tal como personas, locos e cosas, ma nomines pote etiam denotar conceptos plus abstracte que es grammaticamente simile.

Plural

Adder le final -s ad un nomine lo rende plural. Si le nomine singular se termina per un consonante, -es es addite in su loco. Le termination plural non affecta le accentuation del parola:

• gato, gatos – gato, gatos
• om, omes – homine, homines

Adjectivos que modifica un nomine non cambia quando le nomine es plural. Ma quando un adjectivo es usate como nomine, illo pote esser pluralisate:

• la bones, la males, e la feas – le bones, le males, e le fedes
• multe belas – multe beltates.

Alicun nomines que es plural in anglese es singular in Elefen:

• El regarda un sisor con un binoculo. – Ille reguarda un par de cisorios con un binoculo.
• On usa un bretela per suporta sua pantalon. – On usa suspenditores pro supportar su pantalones.
• Me ia compra esta oculo de sol en Nederland. – Io ha comprate iste berillos de sol in Nederland.

Nomines contabile e non-contabile

Como multe linguas, Elefen distingue inter nomines contabile e incontabile. Un nomine contabile (o "nomine contabile") pote esser modificate per un numero, e accepta le plural -s. Nomines contabile typic representa objectos que es clarmente entitates individual, tal como casas, gatos e pensamentos. Pro exemplo:

• un auto; la autos; cuatro autos – un auto; le autos; quatro autos
• un gato; multe gatos; un milion gatos – un gato; multe gatos; un million de gatos

In contrasto, nomines incontabile (a vices nominates "nomines massiv") normalmente non accepta le plural -s. Nomines incontabile typicmente denota masses que non ha clar individualitate, tal como liquidos (aquas, succos), pulvere (sucro, sablo), substantias (metal, ligno), o qualitates abstracte (elegantia, lentor). Quando illos es modificate per un numero o un altere quantitativo, un unitate de mesura es frequentemente addite pro claritate. Pro exemplo:

• la acua; alga acua; tre tases de acua – le aqua; un poco de aqua; tres tassas de aqua
• lenio; multe lenio; du pesos de lenio – le ligno; multe ligno; duo pecias de ligno

Tamen, nomines incontabile pote esser usate de maniera contabile. Ilic, illos denota exemplo o instantias particular:

• Du cafes, per favore. – Duo cafes, per favore.
• Me ia proba multe cesos. – Io ha probate multe fromages.
• On no pote compara la belias de Paris e Venezia. – On non pote comparar le bellezas de Paris e Venetia.

Genere

Nomes normalmente non indica lor sexo. Pro distinguere le sexos, le adjectivos mas e fema es usate:

• un cavalo mas – un cavallo masculin, un stallion
• un cavalo fema – un cavallo feminin, un mara

Ma il ha pauc parolas pro le relationes familial que indica feminin con -a e masculin con -o:

• ava, avo – grandmatre, grandpatre
• fia, fio – filia, filio
• neta, neto – nepta, nepto
• sobrina, sobrino – nepote femina, nepote masculin
• sposa, sposo – sposa, sposo
• tia, tio – tante, uncle
• xica, xico – puera, puero

Il ha etiam pauc paros que usa parolas differente pro le du sexos:

• dama, cavalor – dame, cavaliero
• diva, dio – dea, dio
• fem, om – mulier, homo
• madre, padre – matre, patre
• rea, re – regina, re
• seniora, senior – domina, domino
• sore, frate – soror, fratre

Le rare suffixo -esa forma le variantes feminin de alcun rolos social historic:

• abade, abadesa – abate, abatesa
• baron, baronesa – baron, baronesa
• conte, contesa – conte, contessa
• duxe, duxesa – dux, duchessa
• imperor, imperoresa – imperator, imperatrice
• marci, marcesa – marchese, marquesa
• prinse, prinsesa – prince, princessa
• tsar, tsaresa – czar, czarina

Phrases nominal

Un phrase nominal consiste de un substantivo e lor modifieres: determinativos, que precede le substantivo, e adjectives e phrases prepositionale, que los sequi.

Le duo phrase nominal le plus importante in un phrase es le subjecto e le objecto. Le subjecto precede le verbo e le objecto lo sequi. Altere phrase nominal normalmente es introducte per prepositiones pro clarificar lor function.

Un phrase nominal normalmente debe contener un determinativo - forsan solmente le marcatore del plural -s. Ma iste regulation non se applica a substantivos propri, a nomines de dies del septimana, menses e linguas, e a substantivos non numerabile:

• Desembre es calda en Australia. – Decembre es calide in Australia.
• Nederlandes es mea lingua orijinal. – Le nederlandese es mi lingua original.
• Me gusta pan. – Me ama pan.

Iste regulation anque es frequentemente relaxate quando le phrase nominal sequi un preposition, particularmente in expressiones fixe:

• El es la comandor de polisia. – Ille es le comandante del policia.
• Me no gusta come bur de aracide. – Me non ama mangiar burro de arachide.
• Nos vade a scola. – Nos va al schola.
• Acel es un problem sin solve en matematica. – Iste es un problema non resolvite in mathematica.
• Un virgula pare nesesada per claria. – Un virgula sembla esser necessari pro claritate.

Un adjectivo o determinativo pote esser modificate per un adverbio precedente. Proque adverbios pare al adjectivos, multiple adjectivos normalmente es separate per virgulas o e. In parola, intonation face le distinction clar:

• Sola un poma multe putrida ia resta. – Solmente un pomo multo putride remaneva.
• Me ia encontra un fem bela intelijente. – Io incontrava un mulier belle e intelligente.
• Me ia encontra un fem bela, joven, e intelijente. – Io incontrava un mulier belle, juvene e intelligente.

In alcun casos, un substantivo es justemente un token pro un membro de lor classe. In iste casos, illo face pauc differentia si on usa le articulo definite o indefinite, o si le substantivo es plural o singulare:

• La arpa es un strumento musical. – Le harpa es un instrumento musical.
• Un arpa es un strumento musical. – Un harpa es un instrumento musical.
• Harpas es instrumentos musical. – Harps are musical instruments.

Un pronome es un caso special de un phrase nominal. Pronomes normalmente non pote esser modificate.

Apposition

Dos phrases nominal es dite in apposition quando un sequi directemente le altere e ambos se refere al mesme entitate. In le majoritate del casos, le secunde phrase identifica le entitate:

• la Rio Amazona – le Rio Amazonas
• la Mar Pasifica – le Oceano Pacific
• la Isola Skye – le Isle de Skye
• la Universia Harvard – Harvard University
• la Funda Ford – le Foundation Ford
• Re George 5 – Rege Georgio V
• San Jacobo la major – San Jacobo Major
• Piotr la grande – Petro le Grande
• mea ami Simon – mi amico Simon
• la parola “inverno” – le parola "inverno"
• la libro La prinse peti – le libro Le Parve Principe

Siglas e singule litteras pote sequer directemente un nomine pro modificar lo:

• La disionario es ance disponable como un fix PDF. – Le dictionario anque es disponibile como un fixe PDF.
• El ia porta un camisa T blu de escota V. – Illa portava un camisa T blau con collet V.

Occasionalmente, duo nomines se applica equalmente a un objecto o persona. In iste casos, le nomines es unite per un trait de union:

• un produor-dirijor – un productor-director
• un primador-scanador – un printer-scanner

In omne casos, le suffixo plural -s o -es es applicate a ambes nomines:

• la statos-membros – le statos-membros
• produores-dirijores – productores-directores

Un caso special involue le verbo nomi (nomar):

• Nos ia nomi el Orion. - Nos nomi ille Orion.
• Me nomi esta forma un obelisce. - Io nomi iste forma un obelisco.

Determinatores

Un determinator es un parola que modifica un substantivo por expressar le referentia del susbtantivo, includente su identitate e quantitate.

Predeterminatores

Tota significa "tote" o "totes". Indica le totalitate del substantivo que illo describi. Al contrario de "cada", "tota" tracta le tote como un unitate, e non como individuos separati: Tota linguas es asurda. – Totes le linguas es asurda. Me va ama tu per tota tempo. – Me va ama tu per tota tempo. La lete ia vade a tota locas. – Le lacte vadeva a tote partes. On ia oia la musica tra tota la vila. – On audiva le musica in tote le villa.

"Ambos" significa "ambos" o "ambes". Illo pote esser usate in loco de "tota", quando on dicit que tote le quantitate limita se a duo. Le substantivo debe esser in plural:

• Ambos gamas es debiles. - Ambes le gamas es debiles.

Semanticamente, "tota" e "ambos" non se differentia del quantitativos, ma illos es tractate como un classe a parte pro lor syntaxe: illos se coloca ante omne altere determinante in le phrase nominal, includente "la".

Illos anque pote esser usate como pronomines.

Articulos

Elefen ha duo articulos - l'articlo determinate la e l'articlo indeterminate un. "Determinate" (o "definite") significa que le substantivo indica un cosa "ja definite", e que, pro tanto, non se refere a un cosa nove.

La introduce un substantivo referente a qualcosa o qualcuno cognoscite per le interlocutor. Illo se usa in le sequente situationes:

• Le cosa ha ja essite mentionate:
  • Me ia compra un casa. La casa es peti. - Io ha comprate un casa. La casa es parve.
• Le interlocutor pote facilemente devinar que le cosa existe:
  • Me ia compra un casa. La cosina es grande. - Io ha comprate un casa. La cucina es grande.
• Le resto del frase es sufficientemente clar:
  • El ia perde la numeros de telefon de sua amis. - Ille ha perdite le numero de telephon de su amicos.
• Le interlocutor pote comprender lo:
  • La musica es bela, no? - Le musica es belle, nonne?
• Le cosa es ben cognoscite per omnes. Illo es de dominios de cognition e substantivos abstracte:
  • La luna es multe distante de la tera. – La luna esta muy distante de la tierra.
  • Me no comprende la matematica. – No comprendo las matemáticas.
  • El ama la cafe. – Ille ama le cafe.
  • La felisia es plu importante ca la ricia. – Le felicitate es plus importante que le ricchessa.

Un introduce un substantivo singule que expresse omne cosa que le interlocutor ancora non cognosce. Illo non pote esser usate con substantivos plurale o non contabile.

• Me vole leje un libro. – Io vole leger un libro.
• Un gato ia veni en la sala. – Un gatto ha entrato in le sala.

Algunes linguas ha articulos partitive que indica le quantitates non specificate de un substantivo non contabile. Elefen usa la o anque nulle articulo:

• Me gusta la cafe. – Io ama le cafe.
• Me gusta cafe. – Io ama le cafe.
• Me bevi cafe. – Io bibe cafe.

Demonstrativos

Le demostrativos designa lo que le substantivo expressa, locando lo in tempore, spatio o in le texto mesme.

"Esta" significa "iste/ista/istes/istas". Es simile a "la", e sempre designa qualcosa prope al interlocutor, sia physicamente o metaphoricamente:

• Me posese esta casa. – Io possede iste casa.
• Esta libros es merveliosa. – Iste libros es meravellose.
• Me gusta esta cafe. – Io gusta le cafe.
• Esta mense ia es difisil. – Iste mense ha essite difficile.
• Esta frase conteni sinco parolas. – Iste frase contene cinque parolas.

"Acel" significa "ille/illa/illes/illas". Es simile a "la", ma designa un cosa distante del interlocutor o, al minus, plus distante que lo que representa "esta":

• Acel xico regarda acel xicas. – Ille chico regarda illas chicas.
• Atenta denova en acel modo. – Tenta novemente de ille maniera.
• Acel torta es noncomable. – Ille torta es noncomestibile.

"Esta" e "acel" pote esser transformate in pronomines.

Interrogativos

Le determinatores interrogative es un maniera de crear questiones.

"Cual" questiona "qual" o "que":

• Cual animal es acel? – Qual animal es iste?
• Cual vejetales es la plu bon? – Qual vegetales es le melior?
• Tu veni de cual pais? – De que pais veni tu?
• Cual fenetras es rompeda? – Qual fenestras es rupte?
• Cual pinta tu prefere? – Qual pintura prefere tu?

"Cuanto" questiona "quanto" con un nomine plural contabile, e "quanto" con un nomine incalculabile:

• Cuanto casas es en tua strada? – Quante casas ha in tu strada?
• Cuanto pan tu pote come? – Quanto pan pote tu mangiar?

"Cual" e "cuanto" anque es usate como pronomines.

Determinatores de selection

Le selection determinatores selige individuos specific del tot set:

• cada – cata, omne
• cualce – quicunque, qualcunque
• alga – alcun, un pauc, nulle, cualcunque
• no – nulle
• sola – solmente, unicmente

Cada significa "cata" o "omne", considerante omne le elementos separatemente como individuos. Le substantivo debe esser singular ma numerabile:

• Cada can ave un nom. – Cata can ha un nomine.
• Me no ia leje cada parola. – Io non legeva omne parola.
• Tu fa la mesma era a cada ves. – Tu face le mesme error omne vice.

Cualce significa "qualcunque", i.e. non importa le qual. Le substantivo normalmente es numerabile. "Qualcunque" con un substantivo non numerabile es generalmente "alga":

• Prende cualce carta. – Selige qualcunque carta.
• Cualce contenadores va sufisi. – Qualcunque recipiente va sufficer.

Alga indica que le identitate del referente del substantivo es non specificate:

Io legeva ille in alcun libro. – Io legeva ille in ulle libro (o altere). Forse io revenira alcun die. – Forse io revenira ulle die. Alcun cosa es rompite. – Alcun cosa es rompita.

Quando usate con un substantivo que es non numerabile o un substantivo que es numerabile e plural, alga indica que non solmente le identitate del referente es non specificate, ma etiam su quantitate. Le quantitate es comprendite como generalmente pauce - altrimenti on diceria multe - ma non con emphase pauce como con poca:

• Me va leje alga libros. – Io va leger ulle libros / un pauc de libros.
• Alga polvo ia cade de la sofito. – Alcun pulvere cadeva del tecto.
• El ave alga pan en sua sesto. – Illas habeva ulle pan in lor cesta.

No significa "nulle". Illo indica que le referente del substantivo es absente o non-existent:

• Me ave no arbores en mea jardin. – Io non ha arbores / Io ha nulle arbores in mi jardin.
• Tu va senti no dole. – Tu non sentira nulle dolor.
• No arbor es plu alta ca la tore Eiffel. – Nulle arbor es plus alte que le torre Eiffel.
• Me ia encontra no person en la parce. – Io non incontrava nulle persona in le parco.

Sola significa "solmente", i.e. solmente isto e nulle altere:

• El es la sola dotor en la vila. – Il es le sol medico in le vila.
• Estas es la sola du parolas cual nos no comprende. – Istes es le sol duo parolas que nos non comprende.
• Me va destrui la mur con un sola colpa. – Io destruerá le muro con un sol colpo.

Iste determinatores, con exception de no e sola, pote etiam esser usate como pronomines. Illos forma etiam le pronomines special cadun, cualcun, algun e nun, que se refere al personas. Pro referer se a cosas, le determinatores es simplemente sequite per cosa.

Possessivos

Le determinatores possessive es mea, tua, nosa e vosa:

• Mea gato ia come un mus. – My cat ate a mus.
• Me gusta multe tua dansa. – I like your dance very much.
• Nosa ecipo va gania la premio. – Our team will win the prize.

Le possession anque pote esser indicate con un phrase como "de me":

• Isto es tu casa. - Questa è la tua casa.

Le tertie persona possessive es "sua", indifferente si le pronomine equivalente es "el", "lo", "los", "on" o "se":

• La ipopotamo abri sua boca. – Le hipopotamo aperi sua boca. (reflexive)
• Nos regarda sua dentes. – Nos reguarda su dentes. (non reflexive)

Pro exprimer "lor" (es decir, "de los" o "de se" si "se" es plurale), se pote usar le determinator "lor" in vice de "sua". Ma isto nunquam es obligatori. Sempre es possibile usar "sua" (e plus traditional), ma in certe frases "lor" pote esser plus clar:

• La otelor mostra lor sala a sua visitores. – Le hospitator monstra lor camera a lor visitatores.
• La visitores gusta multe lor sala / sua sala. – Le visitatores ama multo lor camera / sua camera.
• Ance la otelor gusta lor sala. – Anque le albergero ama su camera.

Quantificatores

Quantificatores es determinatores que adjuta a exprimer la quantitate o quantia del referente del substantivo:

• -s – -s (marcator de plural)
• un – un, uno
• du, tre, quatro… – duo, tres, quatro…
• multe – multe, multo
• poca – pauco, poc
• plu – plure, plu
• la plu – le plus
• min – minus, meno
• la min – le minus

Le marcator de plural -s es le quantificator le plus basic. Un phrase nominal que include un substantivo plural non requere ulle altere determinator:

• Me va leje libros. – Io va leger [alicun] libros.
• Me va leje la libros. – Io va leger le libros.

Un es le articulo indefinite, ma etiam le numero "uno". Illo indica un quantitate singulare del referente del substantivo. Le substantivo debe dunque esser contabile sed singular:

• Me ave un frate e du sores. – Io ha un fratre e duo sorores.

Le altere numeros cardinal – du, tre, quatro, etc. – es similmente quantificatores.

• Me ave tre gatos obesa. – Io ha tres cats pingue.
• Me ave cuatro plu anios ca mea frate. – Io ha quatro annos plus que mi fratre.

Multe indica un grande quantitate del referente del substantivo. Illo significa "multe" con un substantivo plural contabile e "multo" con un substantivo non contabile:

• Esta casa sta ja asi tra multe anios. – Iste casa ha state hic pro multe annos.
• La pijones come multe pan. – Le pigeones mangia multe pan.

Poca es le contrari de multe e indica un parve quantitate. Illo significa "pauco" con un substantivo plural contabile e "poc" con un substantivo non contabile:

• Me reconose poca persones. – Io recognosce pauco personas. (vermente non multe)
• El pote dona poca aida. – Ille pote dar poc adjuta. (vermente non multe)
• Compare: Me pote leje alga parolas. — Io pote leger un pauc de parolas. (un parve numero)

Plu significa "plure". Illo indica un quantitate plus grande del referente del substantivo e pote esser usate con substantivos plural e non contabile. La plu significa "le plus" – le quantitate le plus grande:

• Tu ave plu libros ca me. – Tu ha plu libros que me.
• La plu linguas es bela. – Le plus de linguas es belle.
• Plu pan es en la cosina. – Il ha plu pane in le cosina.
• La plu fango es repulsante. – Le plus de fango es repellente.

Min es le contrari de plu e significa "minus" o "pauco". Illo indica un quantitate minus grande e pote esser usate con substantivos plural e non contabile. La min significa "le minus" o "le pauc":

• Me desira min vejetales ca el. – Io vole minus de legumes que illa.
• Tu ia leje la min libros de cualcun ci me conose. – Tu ha legite le minus de libros de alcuno que io cognosce.
• El ave min interesa a cada dia. – Ille ha minus interesse cata die.

Tote quantificatores pote esser convertite a pronomines.

Determinatores de similitate

Quatro altere determinatores se occupa de similaritate e differentia:

La mesma significa "le mesme". Generalmente, le parola la non pote esser omitite, ben que pote esser substituite per esta o acel:

• Tu porta la mesma calsetas como me. – Tu portas le mesme calzas que io.
• La gera ia comensa en la mesma anio. – Le guerra comenciava in le mesme anno.
• Nos va reveni a esta mesma tema pos un semana. – Nos retornara a iste mesme topico post un septimana.

Otra significa "altere":

• Nos ave aora esta tre otra problemes. – Nos ha ora iste tres altere problemas.
• La otra solve ia es plu bon. – Le altere solution esseva melior.
• Tu ave otra pan? – Tu habe altere pan?

Tal significa "tale", es dicere, de iste o ille specie:

• Me construi un macina de tempo. – Io sta construente un tal machina.
  • Tal cosas es nonposible. – Tales cosas es impossibile.
• Me xerca un abeor. – Io cerca un apicultor.
  • Me no conose un tal person. – Io non cognosce tal persona.
• Tu vole repinti la sala? – Tu vole repinger le camera?
  • Me prefere evita tal labora. – Io prefere evitar tal travalio.
• Tu ave plu libros como estas? – Tu ha plus libros tal?
  • Si, me ave du otra tal libros. – Si, io ha duo altere libros tal.

Propre significa "proprie", como in "le mi proprie", emphasizando le possessore del nomine. Illo es particularmente utile post le determinatore sua pro clarificar que le signification es reflexive, es dicere, que le nomine pertine al subjecto del frase:

• Mea propre idea es an plu strana. – Mi proprie idea es ancora plus strangie.
• El ia trova la xarpe de sua sposo e ia pone lo sirca sua propre colo. – Illa trovava le sciarpa de su marito e la poneva circa su proprio collo.

Ordine del determinatores

Le determinatores sequi un ordine particular:

• Le predeterminatores tota e ambos, si presente, precede tote le alteres.
• Postea, veni un articulo, un demonstrativo, un interrogativo, un determinator de selection o un possessive. Normalmente, non ha plus que un tal determinator in un phrase nominal.
• Postea, pote haber uno o plus quantificatores o determinatores de similaritate. Un determinator de similaritate nunquam es le prime parola in un phrase nominal singulare contabile. Sempre illo precede un altere determinator - o duo, si un de illos es un predeterminator (ex.: tota la otra libro).
• Le adjectivos bon e mal, benque non esser determinatores, normalmente precede le nomine, seguente tote le determinatores.

Pro exemplo:

• El ia colie sua poca posesedas e parti. – El colligeva su pauc posesiones e partiva.
• Un otra problem es la manca de aira fresca asi. – Un altere problema es le manco de aere fresc hic.
• Nos no ia tradui ancora acel otra cuatro frases. – Nos ancora non ha traducite iste quatro altere phrases.
• Tota la omes ia vade a la costa. – Tote le homines iba al costa.

Pronomines

Un pronomine es un parola que substitue un gruppo nominal plus longe.

Pronomines personal

• me – io, mi, me
• tu – tu, ti, te, su, vos
• el – ille, illa, ello, le, la, lo (un persona)
• lo – ille, illa, ello, le, la, lo (un cosa)
• nos – nos, nostre
• vos – vos, vostre, su
• los – illos, illas, les, las, los, lor/su

Tu es singular e vos es plural in omne situationes, tanto formale como casual.

El se usa pro referer se a personas, e a animales tal como mammiferos e aves. Illo pote esser applicate metaforicamente etiam a altere creaturas, robots, le luna, tempestates, etc.

Lo se usa pro referer se a cosas, creaturas simple, ideas, conceptos, etc.

Los se usa como le plural de ambe el e lo.

Elefen generalmente non distingue inter "el" e "ella". Le formas elo ("el") e ela ("ella") es rare, ma pote esser usate pro evitar un repetition excessive del nomines de personas quando on parla de un homine e un mulier in le mesme contexto.

• Do es Joana? El es en la jardin. – Ubi es Joana? Illa es in le horto.
• Do es mea come de matina? Lo es en la cosina. – Ubi es mi jentaculo? Illo es in le cocina.

Un pronomine personal pote esser sequite per un proposition relative. Si le signification remane clar, le pronomine pote esser omittite, lassante al pronomine relative facer duple deber:

• El recorda sempre la nomes de los ci el ia encontra. – Ille sempre memora le nomines de illos que ille ha incontrate.
• Me respeta tu, ci es tan saja. – Io respecta te, qui es tan sage.
• El ci osa, gania. – Ille/illa qui osa, gania.
• Ci osa, gania. – Qui osa, gania.

"On" es un pronomine indefinite general, simile a "on" in francese o "man" in germano. Illo significa "le gente in general" o "un persona arbitrari" - o, in anglese idiomatic, "they" o "you". Illo frequentermente evita le necessitate de un verbo passiv:

• On dise ce tu va parti. – Illos dice que tu va partir.
• On debe repete la verbo. – Tu debe repetir le verbo.

"Se" es le pronomine reflexive pro le tertie persona, tanto singular como plural. Ille refere al subjecto del verbo currente, ma nunquam es le subjecto mesme:

• Lo limpi se. – Illo se netta.
• Los lava se. – Illes se lava.

Le pronomines possessive ("mie", "tuo", etc.) es le mesme que le determinantes possessive ("mi", "tu", etc.), precedite per "la":

• Me ia trova mea libros, ma tu no ia trova la tuas. – Io ha trovate mi libros, ma tu non ha trovate le tui.
• Lo es ance plu grande ca la mea. – Illo es anque plus grande que le mie.
• No toca acel jueta! Lo no es la tua. – Non tocca iste joculo! Illo non es tu.

Gruppos pronominal

Tu es singular e vos es plural in omne situationes, tanto formale como casual.

El es usate pro referer a personas, e anque a animales como mammiferos e aves. Illo pote esser metaforicamente applicate etiam a altere creaturas, robotos, le luna, tempestates, etc.

Lo es usate pro referer a cosas, creaturas simple, ideas, conceptos, etc.

Los es usate como plural de ambes el e lo.

Elefen normalmente non distingue "il" e "illa". Le formas elo ("il") e ela ("illa") es raras, ma pote esser usate pro evitar un repetition excessive del nomines de personas quando on parla de un homine e un mulier in le mesme contexto.

• Do es Joana? El es en la jardin. – Ubi es Joana? Illa es in le jardin.
• Do es mea come de matina? Lo es en la cosina. – Ubi es mi jentaculo? Illo es in le cosina.

Un pronomen personal pote esser sequite per un proposition relative. Si le signification resta clar, le pronomen pote esser omittite, deixante le pronomen relative facer le duple function:

• El recorda sempre la nomes de los ci el ia encontra. – El sempre memora le nomines de illos que ille ha incontrate.
• Me respeta tu, ci es tan saja. – Me te respecta, qui es si sapiente.
• El ci osa, gania. – Ille qui osa, gania.
• Ci osa, gania. – Qui osa, gania.

On es un pronomen indefinete general, simile a "on" in francese o "man" in germano. Illo significa "le gente in general" o "un persona arbitrari" - o, in anglese idiomatic, "they" o "you". Illo frequentemente evita le necessitate de un verbo passiv:

• On dise ce tu va parti. – On dice que tu va partir.
• On debe repete la verbo. – On debe repetir le verbo.

Se es le pronomen reflexive pro le tertie persona, tanto singular como plural. Illo refere al subjecto del verbo actual, ma nunquam es le subjecto mesme:

• Lo limpi se. - Illo se netta.
• Los lava se. - Illi se lava.

Le pronomen possessive ("mine", "tua", etc.) es le mesme que le determinante possessive ("my", "your", etc.), precedite per "la":

• Me ia trova mea libros, ma tu no ia trova la tuas. – Me trovava mi libros, ma tu non trovava le tuos.
• Lo es ance plu grande ca la mea. – Lo es anque plus grande que le mio.
• No toca acel jueta! Lo no es la tua. – Non tocca illo joculo! Illo non es le tuo.

Pronomines determinator

Juste como un adjectivo pote esser convertite a un nomine, similmente le majoritate de determinatores pote esser convertite a pronomines. Le pronomines "esta", "acel", e "otra" sempre adde -s in le forma plural. Alcun altere pronomines anque pote prender -s si isto rende le cosas plus clar.

• tota, totas – tote
• ambos – ambes
• esta, estas – iste, istos
• acel, aceles – ille, illos
• cualce, cualces – alcun, qualecunque, qualcunque
• cada – cata
• alga, algas – alcun, alicun
• cual – qual
• multe, multes – multe, multes
• poca, pocas – pauce, paucas
• plu – plus
• la plu – le plus
• min – minus
• la min – le minus
• un/la otra, (la) otras – un altere, le altere, alteres
• la mesma, la mesmas – le mesme, le mesmes
• un tal, tales – tal un, tales, tal unes

Exemplos:

• Estas aspeta bela! – Istas pare belle!
• Prende cualce. – Prende cualcunque (de un selection).
• Me no vole judi, car me gusta egal cada. – Io non vole judicar, proque io ama equalmente cata un.
• Me vole grasia cada de esta persones. – Io vole gratiar cata un de iste personas.
• Alga(s) pensa ancora ce la mundo es plata. – Alcunes (personas) ancora crede que le mundo es plate.
• Tu ia versa mal la vino. Alga es sur la table. – You’ve poured the wine badly. Some (of it) is on the table.
• Multe(s) de nos es programores. – Multes de nos es programmatores.
• Me no ia regarda multe(s) de acel filmas. – Io non ha viste multes de ille filmes.
• Me reconose poca(s) de la persones en la fola. – Io recognosce pauc de ille personas in le tumulto.
• Plu va ariva pronto. – Plu arrivera presto.
• Alga parolas es clar, ma on no pote leje fasil la plu. – Algunes parolas es clar, ma le majoritate non pote esser lete facilemente.
• Tu ave min ca me. – Tu ha minus que me.
• Me vole bonveni tota(s) de vos. – Io vole dar vos a tots le benvenita.
• Me ia compra sinco libros nova, ma me ia lasa tota(s) en la bus. – Io ha comprate cinque nove libros, ma io lassava los totes in le autobus.
• Ambos de la enfantes jua felis. – Ambes le infantes joca felicemente.

Le numeros cardinal pote esser usate como pronomines que indica gruppos de un dimension specificate. Iste pronomines generalmente non prende le plural -s e non necessita determinatores.

• Tre de mea amis va ariva a esta sera. – Tres del mi amicos arrivera iste vespera.
• Cuanto pizas tu ia come? – Quantos pizzas tu ha mangiate?
• Cuatro! – Quatro!
• La cuatro de nos va come en junta. – Nos quatro mangiara insimul.
• Un de mea gatos manca. – Un del mi gattos es mancante.
• La tre ia abita en la mesma aparte. – Le tres viveva in le mesme appartamento.

Pro indicar multiplos indeterminate de numeros como sento, mil o milion, se adde le plural -s.

• On ia ave miles de persones a la conserta. – Il habeva milles de personas al concerto.
• A cada anio, miliones migra a otra paises. – Cata anno, milliones immigra a altere paises.
• On ia vacui miles de plu persones de locas inondada par la deluvias. – Milles de personas plus esseva evacuate ex zonas inundate per le inundationes.
• On pote fatura plu sentos per servi. – Tu pote esser accusate de centenas additional pro le servicio.

"La" non pote esser convertite a un pronome. In su loco, on usa "el", "lo" e "los":

• La casa de mea padre es plu grande ca lo de mea frate. – Le casa de mi patre es plus grande que le de mi fratre.
• Lo es ance plu grande ca lo cual me intende compra. – Illo es etiam plus grande que illo que io intende comprar.

"Non" non pote esser usate como un pronome, ma illo forma "nun" e "no cosa". Anque, le numero zero pote esser usate como un pronome.

Le expression idiomatic "la un la otra" (o "lunlotra") significa "un altere" o "un altere". Illo ha variantes como "la un o la otra" (un o l'altere), "la un pos la otra" (o "pos lunlotra", un post l'altere) e "la un sur la otra" (o "sur lunlotra", un super l'altere):

• La xicos colpa la un la otra / lunlotra. – Le pueros se colpava reciprocemente.
• Me pila mea crepes la un sur la otra / sur lunlotra. – Io empila mi crapes un super le altere.

In alcun phrases, un pronome es immediate sequite per un verbo e risca de esser misintelligite como un determinatore sequite per un verbo reusate como un nomine. Per exemplo, foras del contexto, on non pote esser secur si acel veni de Italia significa "il action de venir de Italia" o "il veni de Italia". In le majoritate de casos, le contexto face le signification completemente evidente. Ma principiantes in Elefen, e illes qui vole evitar omne risco de ambiguitate, pote adde un nomine simple - como persona o cosa - post le determinatore in loco de convertir lo a un pronome.

• Acel cosa veni de Italia. – Iste cosa veni de Italia.
• Recorda ce alga persones (o algas) abita en sua auto. – Memora que alcun personas vive in lor autos.

In alcun casos, on desira clarificar que le nomine verbal non es un verbo. Con parolas como "alga", "multe" e "poca", on pote adde "de" inter le determinator e le nomine; le determinator deveni alora un pronome, ma le nomine non deveni un verbo. Con altere determinatores, como "esta" e "acel", on pote adde "la" ante le determinator:

• La profesor ia demanda alga de atende. – Le professore requestava un poco de attention.
• Multe de labora pote es evitada. – Multe labor pote esser evitate.
• La esta deside no es un bon resulta. – Iste decision non es un bon resultado.

Pronomines interrogative

Elefen ha duo pronomines que es usate pro crear questiones directe:

• cual? – qual? / que? (= cual cosa?)
• ci? – qui? (= cual person?)

Ci solmente es usate como un pronomen e non debe esser usate como un determinante.

Cual es principalmente un determinante, ma frequentermente es anque usate como un pronomen, acceptante le parve risco de expressiones tal como "cual veni de Italia" esser miscomprehendite.

Exemplos:

• Cual tu gusta? – Qual tu prefere?
• Cual tu prefere, la rojas o la verdes? – Qual tu prefere, le rubies o le verdes?
• Ci vole es un milionor? – Qui vole esser millionario?
• Tu vade a la sinema con ci? – Con qui tu va al cinema?
• Cual es en la caxa? – Qual es in le cassa?
• Vos prefere cual? – Qual prefere vos?

Ci e cual anque es usate in questiones reportate.

Pronomines relative

Cual e ci anque serve como pronomines relative, introducente clausulas relative: cual – that, which ci – who, whom (= la person cual…)

Le pronomine relative pro un persona o animal es "ci". Le pronomine relative pro altere cosas es "cual":

• Esta es la fem de ci me ia compra mea auto. – This is the woman from whom I bought my car.
• La fem de ci me ia oblida sua nom es denova a la porte. – The woman whose name I’ve forgotten is at the door again.
• A, vide la patetas ci segue sua madre! – Ah, look at the ducklings who are following their mother!
• La libro cual me leje es tro longa. – The book that I’m reading is too long.
• La casa en cual nos abita es tro peti. – The house in which we live is too small.
• La superstisios – me gusta esta parola! – cual me ia investiga es riable. – The superstitions – I like that word! – that I have investigated are ridiculous.
• El esperia un sonia cual el teme. – She experiences a dream of which she is afraid.
• Compare: El esperia un sonia ce el teme. – She experiences a dream (and the dream is) that she is afraid.

Con alicun clausulas relative, le phrase principal omite le substantivo al qual le clausula se refere. Le pronomine relative mesme appare al loco de ille substantivo. In tal casos, pro evitar confusion, "cual" pote esser explicate a "lo cual", e "ci" a "el ci":

• Acel es lo cual me ia comprende. – Illo es lo que io comprendeva.
• Me comprende lo sur cual on ia instrui me. – Io comprende le information sur le qual io ha essite instruite.
• Me no recorda (el) ci me ia vide. – Io non memora le persona que io videva.
• Me no recorda (el) a ci me ia parla. – Io non memora le persona a qui io parlava.

Altere pronomines

Il ha quatro pronomines special que se refere a personas. Illos es usate solmente in le singular:

• algun – alcuno, alcun (= alga un, alga person)
• cualcun – qualcun, quicunque (= cualce un, cualce person)
• cadun – cata uno (= cada un, cada person)
• nun – necuno, nemine, nemo (= no un, no person)

Exemplos:

• Algun entre nos es la asasinor. – Alcun inter nos es le assassino.
• Dise acel broma a cualcun, e el va rie. – Dice iste joco a alicuno, e illes ridera.
• Cadun debe reseta un premio. – Cata uno debe obtener un premio.
• Me senta en la atrio per un ora, e nun ia parla a me. – Io ha state sedite in le vestibulo pro un hora, e nemo me ha parlate.

Le equivalentes de "algun", "cualcun", "cadun" e "nun" pro cosas es "alga cosa" (alicun), "cualce cosa" (qualcosa), "cada cosa" (omne cosa) e "no cosa" (nihil).

Frases pronominal

Pronomines normalmente non es modificate per determinantes o adjectivos, ma illos pote esser modificate per phrases prepositionale:

• Nos en la sindicato esije plu diretos. – Nos in le sindicato exige plus derectos.
• Tota de la lenio es danada. – Tote le ligno es damagiate.
• La plu de esta linguas es difisil. – Le major parte de iste linguas es difficile.

Adjectivos

Un adjectivo es un parola que modifica le signification de un substantivo. Adjectivos typic denota le qualitates, proprietates o attributos del referentes de lor substantivos.

In Elefen, adjectivos non cambia pro indicar numero o genere.

Position

Le majoritate de adjectivos sequi le substantivo que illos modifica. Tamen, bon ("bon") e mal ("mal") normalmente precede le substantivo, a minus que illos mesmos sia modificate:

• un bon can – un bon can
• un can plu bon – un can melior (modificate per "plu")
• la mal enfante – le mal infante
• un mal can bon instruida – un mal can ben instruite
• bon enfantes mal comprendeda – bon infantes mal comprehendite

In le major parte del casos, es possibile adicionar plus que un adjectivo post le substantivo sin causar confusion. Ma in alcun casos, un del adjectivos pote anque esser comprendite como un adverbio que modifica le signification del adjectivo sequente. E pote esser placiate inter adjectivos pro evitar le confusion:

• la nara vera longa – le historia vermente longe (vera = adverbio)
• la nara vera e longa – le historia vera e longe (vera = adjective)
• la om grande, forte, e stupida – le grande, forte, e stupide homine (tres adjectivos)

In alcun casos, un adjectivo es collocate ante le substantivo: pro stilo in poesia o historias, o quando duo adjectivos de simile peso es implicite:

• la peti casa bela – le belle parve casa
• un fea arbor vea – un vetule e feo arbor

Le adjectivos le plus appropriate pro esser usate ante le substantivo es le plus simplice e brevissime, tal como "bela", "fea", "nova", "vea", "grande", e "peti".

Comparation

Le adjectivos comparative se forma per adjunger le adverbios "plu" ("plus") e "min" ("minus"). "Que" es "ca":

• La cosina es plu calda ca la jardin. – Le cucina es plus calide que le jardin.
• Esta leto es min comfortosa ca me ia previde. – Este lecto es minus confortabile que io anticipava.

Le adjectivos superlative se forma per adjunger le adverbios "la plu" ("le plus") e "la min" ("le minus"):

• La sol es la ojeto la plu calda en la sistem solal. – Le sole es le objecto le plus calide in le systema solar.
• El ia ave un fia la plu bela en la mundo. – Illa habeva un filia, le filia le plus bella in le mundo.

Numeros ordinal pote esser combinate con le construction superlative:

• Vega es la stela sinco la plu briliante en la sielo de note. – Vega es le quinta stella le plus brillante in le cielo nocturne.
• El ia deveni la om tre de la plu ricas en la mundo. – Ille deveniva le tertie homine le plus ric del mundo.

Comparationes de equalitate usa le combination "tan... como..." ("tanto... quanto..."):

• La arbor ia es tan alta como un casa. – Le arbore esseva tanto alte como un casa.
• On es tan joven como on senti. – On es tanto juvene como on se senti.

Adjectivos como substantivos

Qualcunque adjectivo pote esser reutilisate inalterate como un substantivo, cuje signification es un persona o un cosa que ha le qualitate de iste adjectivo. Le substantivo resultante obedi le regulas normal pro substantivos – illo prende -s quando plural, require un determinante, e pote esser modificate per su proprie adjectivos:

• Esta anelo es perfeta sirculo. Lo es un sirculo perfeta. – Iste anello es perfetamente circular. Illo es un circulo perfecte.
• Marilyn es un blonde, e seniores prefere blondes. – Marilyn es un blonde, e seniores prefere blondes.

Adverbios

Assi como adjectivos es parolas que modifica substantivos, assi adverbios es parolas que modifica quasi omne altere cosa, tal como verbo, adjectivos, altere adverbios, determinantes, prepositiones, frases nominal, e anque sententias integre. Typicamente, adverbios da information sur loco, tempore, circumstantia, causa, maniera, o grado.

Position

In Elefen, adverbios e adjectivos ha le mesme forma. Le differentia es clarificate per positionamento: adjectivos sequi substantivos; adverbios sequi verbes e precede altere parolas:

• La om ia studia atendosa la testo. – Le homine studiava attentemente le texto. (modificante un verbo)
• Me ia veni asi en un tren riable lenta. – Io veniva hic sur un traine ridiculamente lente. (modificante un adjectivo)
• La tren ia move asurda lenta. – Le traine moveva absurdemente lentemente. (modificante un altere adverbio)
• Me no oia multe bon tu. – Io non te audiva multo ben. ("multo" modificante "bon", e "multo bon" modificante "audiva")
• Cuasi sento persones ia espeta sur la plataforma. – Quasi cento personas expectava sur le plataforma. (modificante un quantificator)
• On ia escava un buco direta ante mea porte. – On cavava un foro directemente ante mi porta. (modificante un preposition)
• Sola la manico es rompeda. – Solmente le manico es rumpite. (modificante un phrase nominal)
• Strana, el ia porta un balde de pexes. – Strangemente, ille portava un baldiero de pisces. (modificante un phrase)

Un adverbio (o phrase adverbial) que modifica un verbo (o le phrase integre) pote etiam esser placiate al initio del phrase. E si illo non causa confusion, un adverbio pote etiam esser placiate post le objecto del verbo, o al fin del phrase:

• El dansa bon. – Ille danca ben.
• Pronto el va cade. – Ben tosto ille va cader.
• Surprendente, el es un xico multe bon. – Surprendemente, ille es un xico multo bon.
• Me no oia tu multe bon. – Io non te audiva multo ben.
• ma: Me leje felis la libro. – Io legeva felicemente le libro.

In alcun casos, un adverbio precedente un adjectivo pote esser coniuncte a illo con un hyphen pro clarificar le signification:

• la parolas nova-creada – le parolas neo-creat

Un altere maniera pro clarificar le signification adverbial es dicer en modo o a grado:

• La melodia es bela en modo surprendente. – Le melodia es belle in modo surprendente.

Comparation

Le comparation de adverbios es exactemente como le comparation de adjectivos.

Adverbios prime

In addition al enorme numero de adverbios derivate de adjectivos, Elefen ha alicun parolas que es solmente adverbios:

• apena – a pena, quasi non
• cisa – forsan
• cuasi – quasi
• tan – tanto
• tro – troppo
• asi – hic
• ala – ibi
• an – mesmo
• ance – anque
• ancora – ancora
• aora – ora
• alora – alora
• denova – denovo
• ja – jam
• nunca – nunquam
• sempre – sempre
• ier – heri
• oji – hodie
• doman – cras

Tan es usate in exclamationes:

• Un vista tan bella! – Qual bellissime panorama!
• Tan stonante! – Quam stupefacente!

Adverbios quantificante

Certe quantificadores pote esser convertite a adverbios, indicante le extento o grado a quales alique es le caso.

• no – non
• alga – alcun
• multe – multo
• poca – pauco
• plu – plus
• min – minus
• la plu – le plus
• la min – le minus

No como un adverbio significa "non", "a nulle extento". Illo negate lo que illo modifica. Como un caso special, quando illo modifica un verbo, illo precede le verbo:

• Los no va comprende. – Illos non comprendera.
• Nos ave no sola un orania, ma ance du bananas. – Nos ha non solmente un orange, ma anque duo bananas.
• O, no esta problem denova! – Oh, non iste problema ancora!

Alga como un adverbio significa "alcun", "un poco", "assez", "a un certo extento":

• Acel es un caso alga spesial. – Isto es un caso un poco special.
• Alga confusada, el ia cade en la lago. – Un poco confuse, ille cadeva in le lago.

Multe como un adverbio significa "multo", "assatis", "a un grande extento":

• Me es multe coler. – Io es multo irate.
• El ama multe la femes. – Ille ama multo le feminas.

Poca como un adverbio significa "poco", "non multo", "a un solmente parve extento":

• Me es poca interesada. – Io es poco interessate.
• El core poca. – Ille corre poco.

Plu e min como adverbios significa "plus" e "minus", "a un grande extento" e "a un minor extento":

• Tu aspeta plu joven ca me. – Tu aspecta plus juvene que me.
• No parla plu. – Non parla plus.
• Me es min contente con la resulta ca me ta prefere. – Io es minus contente con le resultato que me placerea.

La plu e la min como adverbios significa "le plus" e "le minus", "al maximo extento" e "al minimo extento":

• “Pardona” es la parola la plu difisil. – "Excusa" es le parola le plus difficile.
• El es la om la min interesante en la mundo. – Ille es le homine le minus interessante in le mundo.
• A la min, nos ave ancora la un la otra. – Al minus, nos ancora ha le un le altere.

Adverbios interrogative e relative

Le sequente adverbios pote esser usate de plure manieras:

• cuando – quando
• do – ubi
• como – como
• cuanto – quanto
• perce – proque

Illos genera questiones directe e indirecte, e illos introduce clauses relative. Como extension de lor uso relative, illos anque se comporta como conjunctiones introducente clauses adverbial – quando, pro exemplo, es tunc abbreviate pro "a la tempore quando". Illos pote anque esser introduce per prepositiones.

Cuando significa "quando" (a qual tempore, in qual tempore):

• Cuando nos va come? – Quando nos mangiara?
• La enfante demanda cuando nos va come. – Le infante demanda quando nos mangiara.
• En la anio cuando me ia nase, la clima ia es multe calda. – In le anno quando io nasceva, le tempore esseva multo calide.
• Cuando nos ariva, me va dormi. – Quando nos arriva, io dormira.
• Nos va canta ante cuando nos dansa. – Nos cantara ante quando nos danza.
• Nos va dansa pos cuando nos canta. – Nos danzara post quando nos canta.
• Nos va dansa asta cuando nos adormi. – Nos danzara usque quando nos adormi.

Do significa "ubi" (a cual loca, en cual loca). Quando usate con un verbo de motione, do sovente significa "a qual loco":

• Do es la can? – Ubi es le cane?
• Me no sabe do nos vade. – Io non sape ubi nos va.
• En la pais do me ia nase, la clima es multe calda. – In le pais do io nasceva, le tempore es multo calide.
• El ia dormi do el sta. – Ille dormiva ubi ille stava.
• Me veni de do tu ia visita me. – Io veni de ubi tu visitava me.
• La polisior ia desinia un sirculo sirca do el ia trova la clave. – Le policiar desinava un circulo circa ubi illa trovava le clave.

Como significa "como" (en cual modo). Anque funciona como un preposition significante "como", "como":

• Como tu conose mea nom? – Como tu cognosce mi nomine?
• Me no comprende como tu conose mea nom. – Io non comprende como tu cognosce mi nomine.
• La manera como tu pasea es riable. – Le maniera como tu ambula es ridiculose.
• Me parla como me pensa. – Io parla como io pensa.
• La descrive ia difere multe de como la loca aspeta vera. – Le description differiva multo de como le loco appare realmente.
• Tua oios es como los de un falcon. – Tu oculos es como illos de un falcon.

Cuanto significa "quanto". Anque funciona como un quantificator con le mesme signification:

• Cuanto la orolojo custa? – Quanto costa le horologio?
• Cuanto tu ia compra? – Quanto tu comprava?
• Cuanto tu desira esta torta? – Quanto tu vole iste torta?
• Me va demanda cuanto ia ariva. – Io demandara quanto ha arrivate.
• Nos va aida cuanto nos pote. – Nos va adjuvar tanto como nos pote.
• Tu sabe cuanto me ama tu? – Tu sape quanto io te ama?

Perce significa "proque" (in varie sensos: pro qual causa, per qual ration, con qual intention). Le conjunctiones correspondente es "car" ("proque", "pro le ration que") e "afin" ("assim que", "con le intention que"). Le parola special "perce" es sempre usate, non "pro qual":

• Perce tu core? – Proque tu corre?
• La fem ia demanda perce la fenetra es rompeda. – Le femina demandava proque le fenestra esseva frangite.

Verbos

Un verbo typic denota le occurrence o abandonamento de un action (currer, stoppar), un relation (haber, perder), o un stato (stare, fondir). In Elefen, verbes non cambia pro indicar cosas como tense o modo. In vice de isto, adverbios es usate - particularmente le tres preverbes ia, va, e ta. Qualcunque verbo pote esser reusate sin cambia como un substantivo.

Tempos

Le futuro tense es marcate con va (un parola de origine francese). Le passato tempores, includente le perfecto e plusquamperfecto, es marcate con ia (de origine Chavacano). Iste es adverbios special que precede le verbo. Le presente tense non ha marca:

• Me canta. – Io canta / Io sta cantante.
• Me va canta. – Io cantara / Io sta per cantar.
• Me ia canta. – Io cantava / Io ha cantate / Io habeva cantate.

Historias frequentemente describi eventos que ha occurrite in le passato (o in un passato imaginari), o cuje position in tempore non es importante pro le lector. In tales casos, le ia pote esser omittite.

Elefen non distingue le aspectos perfecto e imperfecto del verbo (per exemplo, "Io mangiava", "Io soliteva mangiar", "Io ha mangiate", "Io habeva mangiate"). Tamen, on pote facilemente clarificar le sequentia temporal de duo actiones per marcar le plus tempran con ja ("jam"):

• Cuando tu ia encontra nos, nos ia come ja. – Quando tu nos incontrava, nos habeva ja mangiate.
• Si tu reveni doman, me va fini ja la labora. – Si tu reveni manana, io habera ja finite le laboro.
• Sempre cuando me ateni la fini de un capitol, me oblida ja la titulo. – Sempre que io arriva al fin de un capitulo, io ja habeva oblidate le titulo.

Il ha altere manieras pro clarificar le sequentia temporal:

• Me ia come ante aora. – Io mangiava ante nunc.
• Me ia come plu temprana. – Io mangiava plus prime.
• Me ia fini come. – Io habeva finite de mangiar.
• Me va come pronto. – Io mangiara presto.
• Me comensa come. – Io comencia mangiar.
• Me va come pos acel. – Io mangiara postea illo.
• Me va come plu tarda. – Io mangiara plus tarde.
• Me ia abitua come en la note. – Io habeva le habitu de mangiar durante le nove.
• Me ia come abitual en la note. – Io soliteva mangiar durante le nove.

Elefen ha un particula "irrealis" optional ta (de origine haitian) que pote esser usate pro indicar que un cosa es irreal, incerte, o simplemente possibile o desirate. Un phrase con ta se refere a un realitate alternative. In phrases con si ("si"), ta es addite al proposition principal, ma illo normalmente es omittite in le proposition "si" – ben que su inclusion ibi non es prohibite. Isto pote suggere un futuro que es minus probabile que un usante va. Ta pote anche transmittar un polite requesta. Illo pote esser usate in differente situationes ubi multe linguas usarea le modos subjunctive o conditional, e illo frequentemente corresponde al parola anglese "would":

• Si me ta rena la mundo, cada dia ta es la dia prima de primavera. – Si io regnarea le mundo, cata die essera le prime die de primavera.
• Si lo no esiste, on ta debe inventa lo. – Si illo non existeva, on deberea inventar lo.
• Si tu canta, me va escuta. – Si tu canta, io audira.
• Si tu va canta, me va escuta. – Si tu va canta, io va audir.
• Si tu canta, me ta escuta. – Si tu canta, io audirea.
• Si tu ta canta, me ta escuta. – Si tu cantava, io ascoltarea.
• Me duta ce tu ta dise acel. – Io dubita que tu diceret isto.
• Tu ta dona la sal, per favore? – Passa me le sal, per favore.

Normalmente, solmente un de va, ia e ta pote esser usate con cata verbo. Un exception es ia ta, que ha le mesme signification que le conditional passate in le linguas romance e "would have" in anglese. Un exemplo es un commento amusante de Richard Nixon:

• Me ia ta es un bon pape. - Io haberea stato un bon papa.

In contrasto con le anglese, le discurso indirecte in Elefen conserva le tempore del enuntiation original:

• El ia dise ce la sala es fria. = Ille diceva: "Hodie, le camera esseva frigide." - Ille diceva que le camera esseva frigide. = Ille diceva: "Hodie, le camera esseva frigide."
• El ia demanda esce la sala es fria. = El ia demanda: “Esce la sala es fria?” – Ille demandava: "Es que le camera es frigide?" - Ille demandava si le camera esseva frigide. = Ille demandava: "Es que le camera es frigide?"
• El ia pensa ce la sala ia es fria. = El ia pensa: “Ier, la sala ia es fria.” – He thought the room had been cold. = Ille pensava que le camera habeva essite frigide. = Ille pensava: "Iere, le camera habeva essite frigide."

Imperativo

Le imperativo, o le forma de commando del verbo, es non-marcat. Illo differe del tempore presente in que le subjecto es omisse. Le subjecto normalmente esseria tu o vos, i.e. le persona a qui on se adirige. "Ta" o "ta ce" pote esser usate si un subjecto debe esser includite:

• Para! – Para!
• Pardona me. – Excusa me / Pardona.
• Toca la tecla de spasio per continua. – Toca la tecla de espacio para continuar.
• Vade a via, per favore! – Per favor, vade!
• Ta ce tua rena veni! – Veni tuo regno!, facite se tuo regno!
• Ta ce nos dança! – Vamos ballar!

Negation

Verbos es negate con le adverbio "no", que precede tanto le verbo como "va", "ia", o "ta":

• Me no labora oji, e me no va labora doman. – Io non labora hodie, e io non va laborar doman.
• El no ia pensa ce algun es asi. – Ille non pensava que alcuno esseva hic.
• No traversa la strada sin regarda. – Non traversa le strata sin regardar.

Participios

Un participio es un verbo usate como adjectivo o adverbio. Verbos forma participios activ in -nte, e participios passiv in -da. Iste es adjectivos equivalent a illos in "-ing" e "-ed" (o "-en") in anglese, e pote esser usate equalmente ben como adverbios e nomines. Le participio activ normalmente etiam implica un action in curso, durante que le participio passiv suggere que le action occurreva in le passato:

• Un ruido asustante ia veni de la armario. – Un ruido asustante veniva del armario. (adjectivo)
• La om creante scultas es amirable. – Le homine qui crea sculpturas es admirable. (adjectivo; = la om ci crea scultas)
• El ia sta tremante en la porta. – Ella stava tremente in le portal. (adverbio)
• Nos ia colie tota de la composantes. – Nos ha colligite tote le componentes. (substantivo)
• Per favore, no senta sur la seja rompeda. – Per favor, non sedia super le cadira rumpite. (adjectivo)
• El ia leje xocada la reporta. – Ille legeva le reporto con choc. (adverbio)
• Sua novela va es un bonvendeda. – Su romance essera un bestseller. (substantivo)

Le participio activ pote haber un objecto. De plus, illo pote esser usate como un complemento del verbo es pro transmitter un senso progressiv:

• Me es lenta asorbente la informa. – Io sta lente asorbinte le information.
• Me no ia disturba tu, car tu ia es laborante. – Io non te disturbava, proque tu laborava.

Ma un construction participial es frequentemente superflue, proque il ha altere modos de exprimer iste signification:

• Me asorbe lenta la informa. – Io asorbe lente / Io sta asorbinte lente le information.
• Vade a via, me labora. – Vade via, io labora.
• Me continua come. – Io continua a mangiar.
• Me come continual. – Io mangia continuamente.
• Me come tra la dia intera. – Io mangia durante tote le die.

Le participio passiv pote esser usate como un complemento del verbo es o deveni, producendo un senso passiv. "Per" introduce le agente de un action passiv:

• Esta sala ia es pintida par un bufon. – Esta sala esseva pintate per un buffone.
• La sala deveni pintida. – La sala es essente pintate.
• Acel ponte ia es desiniada par un injenior famosa. – Ille ponte esseva designate per un ingeniero famose.
• Lo ia deveni conoseda ce el ia es un om perilosa. – Illo deveniva cognoscite que ille esseva un homine pericolose.

Un phrase active con "on" o "alcuno" como su subjecto es sovente un alternative elegante a un phrase passive:

• On pinti la sala. – Le sala es in le processo de esser pintate.
• On no sabe cuanto persones teme aranias. – On non sape quantes personas ha timor de arachnidos.
• Algun ia come lo. – Illo esseva mangiate per alcuno.

Le participio activ de "es" es "esente":

• Esente un bufon, el ia senta sur la seja rompeda. – Essente un buffone, ille sedeva sur le cadira ruptite.

Transitivitate

Un verbo transitive es un que pote esser directemente sequite per un phrase nominal (un objecto), sin ulle preposition interposite. Un verbo intransitive non ha un objecto. Per exemplo:

• Me senta. – Io me sedia. (senta es intransitive)
• La patatas coce. – Le patatas se coce. (coce es intransitive)
• El usa un computador. – Ella usa un computator. (usa es transitive)
• Los come bananas. – Illes mangia bananas. (come es transitive)

Le transitivitate es flexibile in Elefen. Per exemplo, si tu adde un objecto post un verbo intransitive, le verbo deveni transitive. Le objecto corresponde semanticamente al subjecto intransitive, e le verbo nunc significa "causa (le objecto) a...":

• Me senta la enfantes. – Io sedia le infantes. (= Me causa que le infantes sedia)
• Me coce la patatas. – Io coce le patatas. (= Me causa que le patatas coce)

Le objecto de un verbo transitive pote esser omitite si illo es evidente del situation o del contexto:

• El canta un melodia. – Illa canta un melodia. > El canta. – Illa canta.(= El canta alga cosa)

Quando le objecto e le subjecto de un verbo es le mesme cosa, tu pote usar un pronomine reflexive como objecto:

• Me senta me. – Io sedia me (= Me deveni sentante)
• La porte abri se. – Le porta se aperi. (= La porte abri – ma emphasante que nemo pare a aperir lo; illo aperi per se)

E pro facer clar que un verbo es usate transitive, tu pote usar expressiones con fa o causa:

• Me fa ce la enfantes senta. – Me fa que le infantes sedia. – Io faci que le infantes sedia. (= Me senta la enfantes)
• Me causa ce la fango adere a mea botas. – Io causa que le fango adera a mi botas. (= Me adere la fango a mea botas)

In alcun linguas, le objecto de un verbo transitive pote haber un complemento. Elefen usa altere constructiones vice:

• Los ia eleje el a presidente. – Illes elegeva lo como presidente. (preposition de stato resultante)
• Me ia pinti la casa a blanca. – Io pingeva le casa como blanc. (preposition de stato resultante)
• Me ia fa ce el es felis. – Io face que ille es felice. (clause nominal)
• El ia dise ce me es stupida. – Ille dice que io es stupide. (clause nominal)

Le exception concerne le verbo nomi, e es considerate como un exemplo de apposition:

• La esplorores ia nomi la rio la Amazon. – Le exploratores nominava le fluvio Amazon. (= los ia dona la nom “la Amazon” a la rio)

Verbes con subjectos fictive

Cada verbo finite in Elefen debe haber un subjecto, mesmo si solmente como un loco tenitor.

In alicun linguas, es possibile omitter le subjectos de verbo que se refere al tempore o al ambiente general. In Elefen, lo ("il") es usate:

• Lo neva. – Il niva.
• Lo va pluve. – Il va pluver.
• Lo es tro calda en esta sala. – Il es tro calide in iste camera.
• Lo es bon – Il es bon.

Un altere exemplo es quando le subjecto es effectivemente un clause nominal sequente. Proque illo ven post le verbo, lo es usate como un subjecto fictive:

• Lo pare ce tu es coreta. – Il pare que tu es correcte.
• Lo es importante ce me no oblida esta. – Il es importante que io non oblida isto.

Similmente, con le verbo es, si le subjecto es un pronomen (typicamente el, lo, o los) sequite per un clause relative, on pote mover le subjecto real al fin del phrase e substituer lo como un subjecto fictive:

• Lo es me ci ama Maria. = El ci ama Maria es me. – Il es io qui ama Maria. = Il es io que ama Maria.
• Lo es Maria ci me ama. = El ci me ama es Maria. – Il es Maria qui io ama. = Il es Maria que io ama.
• Lo es la bal blu cual me ia perde. = Lo cual me ia perde es la bal blu. = La bal blu es lo cual me ia perde. – Il es le bal blu que io ha perdite. = Il es le bal blu que io ha perdite. = Il es le bal blu que io ha perdite.

"On ave" indica le presentia o le existentia de alique:

• On ave un serpente en la rua. – Il ha un serpente in le strata.
• On no ave pexes en esta lago. – Il non ha pisces in iste lago.
• On ave multe persones asi oji. – Il ha multe personas hic hodie.

Verbes como substantivos

Elefen ha duo manieras de usar verbes como substantivos: le infinitivo e le substantivo verbal. Ambos usa le verbo non modificate.

Le infinitivo introduce un typo special de clause nominal, nominate un "clause infinitive", cuje signification es como un clause introducite per "ce". Le infinitivo es vermente un verbo, capace de esser sequite per adverbios e un objecto, e de negation per le parola "no" ponite ante illo. Importante es que illo non accepta un subjecto o un indicator de tempore o modo. Iste es transmittite per le contexto.

Le uso le plus commun de un clause infinitive es como le objecto de un altere verbo. Le subjectos de ambes verbes es generalmente le mesme, ma illos pote esser differente si le signification suggeri isto, como in le exemplo con "proibi come" infra:

• Me espera ariva ante tua parti. – Io spera arrivar ante que tu parte.
• Me ia gusta multe escuta oji mea musica. – Io ha multo disfrutate audir mi musica hodie.
• On pote nunca spele coreta mea nom. – On pote nunquam orthographiar correctemente mi nomine.
• El teme no velia en la matina. – Ille timor non despertar in le matino.
• La empleor proibi come sanduitxes en la ofisia. – Le empleator prohibe mangiar sanduiches in le officio.

Le infinitivos es etiam frequentemente trovate post prepositiones, ubi illos pote ancora acceptar "no" ante illos, e adverbios e un objecto post illos:

• Me viaja per vide la mundo. – Io viage (pro vider) le mundo.
• El ia mori pos nomi sua susedor. – Illa moriva post nominar su successor.
• El ia abri la noza par colpa lo forte con un martel. – Ille aperi le nuce colpendo lo forte con un martello.
• On no pote pasea tra la mundo sin lasa impresas de pede. – On non pote ambular per le mundo sin disveloppar vestigias.

Al contrario, le substantivo verbal es simplemente un substantivo, e normalmente es precedite per "la" o un altere determinator. Le substantivo denota o un occurrentia del action del verbo, o su resultato immediate. Illo pote acceptar adjectivos, ma un preposition (generalmente "de") debe esser usate si un objecto debe esser includite:

• Sua condui ia es vera xocante. – Su comportamento esseva vermente chocante.
• El ia destrui sua labora intera. – Illa destruiva su labora integre.
• La valsa e la samba es dansas. – Le valsa e le samba es danzas.
• Esta va es un ajunta bela a la ragu. – Isto essera un bel addition al estofado.
• Me ia prepara du traduis de la testo. – Io ha preparate duo translationes del texto.
• Tu ave no comprende de la problemes. – Tu non ha comprehension del problemas.
• “LFN” es un corti de “Lingua Franca Nova”. – "LFN" es un abbreviation de "Lingua Franca Nova".
• La universo ia es estrema peti a la momento de sua crea. – Le universo esseva extrememente parve al momento de su creation.

Con un verbo tal como "ajunta", il ha pauco differentia inter "un ajunta" e "un ajuntada". Ma "la traduida" es le texto original ex le qual "la tradui" es producite, e "un crea" es un actu de crear "un creada". Isto seque del signification del objectos del verbo mesme: "-da" sempre refere al objecto. Con "crea", le objecto es equalmente le resultato del action; ma con "tradui", le objecto e le resultato es duo cosas differente. Con alcun verbes, como "dansa", ubi le objecto e le action es le mesme cosa, nos dice "un dansa", non "un dansada".

Un clause infinitive pote esser usate como le subjecto de un phrase:

• Nada es un eserse gustable. – Nadar es un exercitio placente.
• Nada en fango no es un eserse gustable. – Nadar in luto non es un exercitio placente.
• Scrive ​la novela ia aida el a boni sua stilo. – Scriber le novella / Le scriber del novella la adjutava a meliorar su stilo.

Ma, in scriptura, si un clause infinitive es longe, le lector pote esser in periculo de error pro un verbo imperative, al minus usque que ille arriva al verbo principal del phrase. On pote evitar isto cambiante le infinitivo a un substantivo verbal per adde "la" o un altere determinator ante illo, o per usar le plural:

• La nada en fango no es un eserse ​gustable. – Nadar in luto non es un exercitio placente.
• La scrive de ​la novela ia aida el a boni sua stilo. – Le scriber del novella la adjutava a meliorar su stilo.
• Eras es umana, pardonas es divin. – Errar es human, perdonar es divine.

Prepositiones

Un preposition es un parola special que introduce un phrase nominal, formante un phrase prepositional. Un phrase prepositional typicalmente modifica un nomine, pronomine, adjectivo, o adverbio precedent – o illo pote modificar un phrase complete. Le preposition indica como le phrase nominal se relationa al structura que le contine, monstrante le rolo que illo ha in le modification.

LFN ha 22 prepositiones.

a

"A" significa "a". Illo presenta un loco o un tempore como un puncto simple, o como un spatio o periodo general, ignorante su structura interne.

• Nos senta a la table. – Nos es sidente al tabula.
• Me va encontra tu a la crus de vias. – Io te incontrara al cruciamento de vias.
• La scala apoia a la mur. – Le scala es inclinate sur le muro.
• Tua casa es a lado de mea casa. – Tu casa es juxta le mia.
• El reposa a casa. – Ille se reposa a domo.
• Sudan es a sude de Misre. – Sudan es al sud de Egypto.
• La barco es a mar. – Le nave es in le mar.
• El ia fini la labora a la comensa de la anio. – Illa finiva le labor al initio del anno.
• A medianote, on va vide focos artal. – Al medianocte, nos va vider pyrotechnia.
• Me debe parti a la ora des-ses. – Io debe partir a le quatro horas.

Per extension metaphoric, "a" introduce le puncto de referentia in un relation:

• Tu sta tro prosima a la borda. – Tu es tro proxime al margine.
• La forma de Italia es simil a un gama. – Le forma de Italia es simile a un gamba.
• Esta pen parteni a me. – Este plumo appartine a me.
• Cual aveni si on no conforma a la regulas? – Que eveni si tu non conforma al regulas?
• A la min tredes persones espeta. – Al minus trenta personas es attendente.

In addition, "a" pote exprimer le movemento verso un puncto. Isto include movimentos metaphoric tal como transferentias a recipientes, e cambios in nove statos:

• Me viaja a New York. – Io viagia a New York.
• Pone tua libros a via. – Pone tu libros foras.
• El leva sua oios a la sielo. – Ille leva su oculos al celo.
• El ia dona un oso a la can. – Illa dava un osso al cane.
• La sorsor ia cambia se a un capra. – Le mago se transformava in un capra.
• La seja ia cade a pesos. – Le sede se disintegrava.
• La xico ia ajunta sua nom a la lista. – Le puero addeva su nomine al lista.
• Dise a me tua nom. – Dice me tu nomine.
• Me no va responde a acel demanda. – Io non respondera a ille question.
• Nos desira a tu un bon aniversario. – Nos te desira un felice anniversario.
• Tua idea pare asurda a me. – Tu idea me sembla absurde.
• Me pasea longo la strada, de un fini a la otra. – Io ambula per le strata, de un extremo al altere.
• Tu irita me de tempo a tempo. – Tu me irita de tempore a tempore.
• La note progresa a la lus prima. – Le nocte progredite verso le aurora.
• De lundi a jovedi es cuatro dias. – De lunedi a jovedi es quatro dies.

In facto, cata preposition que indica un loco anque pote indicar un movemento verso iste loco. Per exemplo, in "me pone mea libros in mea saco" ("Io mette mi libros in mi saco"), in obviemente implica motion "adentro". Quando claritate additional es necessitate, "a" pote esser ponite ante le preposition pro clarificar le sensu del movemento verso:

• Core a la casa. – Curre verso le casa.
• Core en la casa. – Curre in le casa.
• Core a en la casa. – Curre intra le casa.
• La gato salta sur la table. – Le catto saltava sur le tabula.
• La gato salta a sur la table. – Le catto saltava super le tabula.

Un uso special de "a" es ante un altere preposition, pro crear un adverbio. Si le preposition indica un loco, le combination suggere un movemento in le direction indicate. "A ante" e "a post" anque es usate pro indicar tempores anterior o posterior:

• La can core a ante. – Le can corre avante.
• Tu pote pone tua saco a supra. – Tu pote poner tu sacco a supra.
• La sumerjor ia vade a su. – Le plongator descendeva.
• Vide a su. – Vide infra.
• Me ia visita esta vila a ante. – Io ha visitate iste urbe previemente.
• Nos pote reveni a pos. – Nos pote retornar plus tarde.

Un altere uso special de "a" es adir un complemento al objecto in un phrase. (In alicun casos, altere prepositiones anque pote esser usate a iste intention.)

• El ia pinti sua casa a blanca. – Ille pintava su casa de color albe.
• Me va servi la gambas a/en fria. – Me servira le gambas frigide.
• Los ia eleje Maria a/per presidente. – Illes elegeva Maria como presidente.

Le complemento pote esser un infinitivo. "Per" pote esser usate in loco de "a", ma in iste caso le signification es que le subjecto del verbo principal intende a realisar le action del verbo infinitive. "A" indica que le subjecto intende que le objecto lo face:

• El comanda la soldatos a ataca la fortres. – Ille comanda al soldatos attaccar le fortification.
• Me va instrui vos a parla la lingua. – Io te instruira a parlar le lingua.

ante

Ante significa "antes" o "in fronte de". Illo es contrario a pos.

In le spatio, "ante" indica un location in le parte le plus importante de un objecto specificate. De quod latere es le plus importante depende del objecto e su contexto. Multe cosas ha un parte obvie que es ante le mundo; in altere casos, "ante" simplemente significa "in le latere le plus proxime de":

• Mea peto es ante mea dorso. – Mi pectore es ante mi dorsa.
• La jornales es ante la libros. – Le jornales es ante le libros.
• Lo es tan oscur ce me no pote vide mea mano ante mea oios. – Es tan obscur que io non pote vider mi mano ante mi oculos.
• Un can reposa ante la boteca. – Un can reposta ante le boteca.
• Nos ave multe labora ante nos. – Nos ha multe labor ante nos.

Referite al tempore, "ante" indica un puncto que precede un momento specificate:

• Janero veni ante febrero – Januario veni ante februario.
• Los intende fini la labora ante la reposa de sol. – Illes tenta concluder le labor ante le crepusculo.
• Verje a sinistra ante la fini de la strada. – Gira a sinistra ante le fin del strata.
• Nos esperia la lampo ante la tona. – Nos experientia le fulgure ante le tonitro.

Ante anque pote indicar le movimento de un puncto in fronte de alique (= a ante):

• On ia pone un monton de libros ante me. – Illes ha ponite un monte de libros ante me.
• Me veni ante tu per demanda per tua pardona. – Io veni ante te pro demandar tu pardono.

"Ante quando" o "ante ce" significa "antes" como conjunction («antes del momento que»):

• Nos vide la lampo ante cuando nos oia la tona. – Nos vade vider le lumine ante audir le tonitro.

asta

"Asta" significa "usque" a un loco, objecto o momento:

• El ia acompania me asta mea auto. – Me ha accompagnate usque al automobile.
• La tera es covreda con neva asta la montania. – Le terra es coberte con nive usque al montania.
• Me es empapada asta mea pel. – Io es molliate usque al pelle.
• La custa ia cade asta sola un euro. – Le prece cadeva usque a solmente un euro.
• El ia visita cada pais de Andora asta Zambia. – Illa visitava omne le paises ab Andorra usque a Zambia.
• Studia la pajes dudes-sinco asta cuatrodes-du. – Ille studia le paginas ab le 25 usque al 42.

Isto conduce al sensatión temporal de "asta", que es "usque":

• El labora asta medianote. – Ille labora usque a medianocte.
• Espeta asta la estate. – Ille espera usque al estate.
• Asta doman! – Usque deman!

ca

"Ca" significa "que". Illo indica le puncto de referentia pro un comparation de inequalitate:

• Mea can es plu intelijente ca me. – Mi cane es plus intelligente que io.
• Acel es multe min interesante ca esta. – Illo es multo minus interessante que iste.
• La sielo e tera ave plu cosas ca tu imajina en tua filosofia. – Il ha plus cosas in le celo e le terra que tu imagina in tu philosophia.

como

Como significa "como" o "simil a". Illo indica le puncto de referentia pro un comparation de equalitate:

• El rie como un iena. – Ride como un hiena.
• Tua cor es dur como petra. – Tu corde es dure como un petra.
• Iogurte es como crema. – Le yogurt es como le crema.
• Tu ia veni a la mesma conclui como me. – Tu ha arrivate al mesme conclusion que io.
• Me pote salta tan alta como tu. – Io pote saltar tanto alte como tu.
• Condui como un adulte. – Comporta te como un adulte.

con

Con significa "con". Illo es contrari a sin.

Illo introduce un compagno, cosa o stato:

• Me vide la xica con sua padre. – Io vide le puella con su patre.
• Los vole come con nos. – Illos vole mangiar con nos.
• Nos bevi cafe con lete. – Nos bibe cafe con lacte.
• On ia misca la zucar con sal. – Le sucro ha essite mesclate con le sal.
• No multe parolas comensa con X. – Non multe parolas comencia con X.
• El ia dona a me un libro con multe fotos. – Ille me ha dat un libro con multe photos.
• Elena es un xica con capeles roja. – Elena es un puella ruive.
• La om vea senta con un pipa en sua boca. – Le anciano es sedite con un pipa in su bucca.
• Sua sposa regarda el con stona. – Su sposa lo mira con stupor.
• Compara esta con la clima de ier. – Compara iste con le clima de iere.
• Tota cambia con la pasa de tempo. – Omne cambia con le passo del tempore.
• A cada dia, me leva con la sol. – Cata die, io me leva con le Sol.
• E con acel parolas, el ia desapare. – E con iste parolas, illa disappareva.

Con anque pote significar "per medio de", lo que presenta alque que es usate como un utensilio:

• Me scrive con un pen. – Io scribe con un penna.
• Nos oia con nosa oreas. – Nos audite con nostre aures.
• La cavalo colpa con sua pede. – Le cavallo colpa con su patte.
• El ia compra un casa con la mone cual el ia erita. – Ille ha comprate un casa con le moneta que ille hereditava.

Quando un action occurre pro medio de alique plus o minus abstracte, simile a un utensilio, se prefere "par".

"An con" significa "mesmo con":

• Nos va fali an con tua aida. – Nos va errar mesmo con tu adjuta.

contra

Contra significa "contra".

Presenta alique que se confronta o se move in le direction opposte, sia de un puncto de vista real o metaphoricamente:

• Clui tua oios contra la lus. – Claude tu oculos contra le luce.
• Esta camera es secur contra acua. – Iste camera es aquatic.
• La elinicas antica ia batalia contra Persia. – Le ancian grecos luctava contra Persia.
• La scala es contra la serca. – Le scala es contra le barriera.
• El lisca e cade contra la mur. – Ille glisse e cade contra le muro.
• Nada contra la flue es difisil. – Nadar contra le currente es difficile.
• Me es contra la gera. – Io es contra le guerra.
• Tu ia ata contra mea desiras. – Tu ja ha agite contra mi desiros.

de

De significa "de". Illo presenta alque como le origine:

• Me es de New York. – Io es de Nove York.
• Me viaja de Paris a London. – Io viage de Paris a London.
• La paperes ia cade de la fenetra. – Le documentos ha cadi del fenestra.
• Me ia reseta un letera de la re. – Io ha recipite un littera del rege.
• La furor asconde sua fas de la cameras. – Le ladron ha celate su facie del cameras.
• La acua difere de la asida par sua cimica. – Le aqua se differentia del acido per su chimia.
• La resulta depende de la metodo usada. – Le resultato depende del methodo usate.
• Nos labora ja de la lus prima. – Nos ha essite laborante desde le aurora.
• Multe anios ia pasa de la gera. – Multe annos ha passate desde le guerra.
• La table es fada de lenio. – Le tabula es facite de ligno.
• Tu gusta carne de oveta? – Tu gusta le carne de ovino?

Por extension, de introduce le persona o cosa a la qual aliquid pertine:

• Acel es la auto de mea frate. – Iste es le automobile de mi fratre.
• Me gusta escuta la canta de la avias. – Io gusta auscultar le canto del aves.
• El ia es impresada par la cuietia de la foresta. – Ille ha essite surpris per le silentio del foresta.
• Dona un peso de torta a me, per favore. – Da me un pecia de torta, per favor.

De forma plus abstracte, de frequentemente indica un relation general inter duo cosas, o inter un qualitate o action e un cosa:

• Me ave tre caxas de libros per vende. – Io ha tres cassas de libros a vender.
• El ia presta a me un tela de un color fea. – Ille/illa me ha prestato un panno de un colore feo.
• La tore ave cuatro metres de altia. – Le torre ha quatro metros de altiore.
• Esta balde es plen de pexes. – Iste secchio es plen de pisces.
• Nos vole es libre de vos. –Nos vole librar nos de vos.
• La ora ia veni per parla de multe cosas. – Le momento de parlar de multe cosas ha arrivate.

Lo que esserea un substantivo composite in alcun linguas es comunmente exprimite como duo substantivos unite per de in elefen:

• Mea oculo de sol es rompeda. – Mi ocularios de sol es rupte.
• La gavota es un avia de mar. – Le gavio es un ave de mar.
• Esta va es tua sala de dormi. – Iste essera tu camera de dormir.
• Tu ia oblida aplica la freno de mano. – Tu ha oblidate de poner le freno de mano.
• Per sua come de matina, el bevi sola cafe. – Pro su jentaculo, illa bebe solmente cafe.
• El es la campion de mundo de tenis de table. – Ille es le campione del mundo de ping-pong.

De occurre como le secunde elemento in un serie de expressiones fixe que functiona como prepositiones composite:

• Los ia ajunta tota la ingredientes con eseta de la sal. –

Ha adjuncto omne le ingredientes excepto le sal.

• Los ia usa zucar en loca de sal. – Ha usate sucro in loco de sal.
• Me es tarda par causa de un conjesta de trafica. – Io ha retardate a causa de un congestion de traffic.
• La campaneria es a destra de la catedral. – Le campanario es a dextera del cathedral.

De pote esser collocate ante un altere preposition pro indicar le movemento distantiante:

• La gato salta de sur la seja. – Le catto salta ab le sedia.
• Un arania rampe de pos la orolojo. – Un aranea se arrastra ab detra del horologio.
• La pasaros asende de entre la arbores. – Le pardalos ascende inter le arbores.

Al simile de "a", de pote converter un preposition in un adverbio. Le adverbio significa "ab le location suggestite per le contexto":

• La monstro ia veni de su. –

Le monstro veniva ab infra.

• La gidor ia cria de ante, ma me no ia pote oia. – Le guida clamava ab le parte anterior, ma io non poteva audir lo.

De quando, o de ce, significa "desde" como conjunction («ab le momento que»):

• De cuando me ia es un enfante, me desira sta sur la luna. – Desde que io es un infante, io desira esser sur le luna.

en

En significa "in". Illo es contraria a estra.

Indica un location in le spatio o in le tempore que es total o partialmente includite in un altere cosa:

• Mea cor es en mea peto. – Mi corde es in mi pectore.
• La sol es en la sielo. – Le Sol es in le celo.
• Nos espeta en la auto. – Nos es attendente in le automobile.
• La plantas es en vasos. – Le plantas es in vasis.
• Sua ditos es fisada en la manico de un tas. – Su digitos es captivate in le ansa de un tassa.
• Me ave alga pensas en mea mente. – Io ha alcun pensamentos in mi mente.
• Gatos no gusta es en acua. – Felinos non ama esser in aqua.
• Nos no vide la stelas en la dia. – Nos non vede le stellas durante le die.
• Beethoven ia nase en 1770. – Beethoven nasceva in 1770.
• Nos ia visita la museo en febrero. – Nos ha visitate le museo in februario.
• El ia scrive la libro en tre semanas. – Ille scribeva le libro in tres septimanas.

In un senso figurate, le location pote esser un stato, un activitate, o un maniera:

• Me no vole viaja en esta clima. – Io non vole viagiar con iste clima.
• La construida es en foco. – Le edificio es in flammes.
• Nos es en peril. – Nos es in periculo.
• Esce nos es en acorda? – Es nos concorde?
• En ajunta, me vide un problem nova. – In plus, io vade a vider un nove problema.
• En fato, me vide du problemes. – In facto, io vade a vider duo problemas.
• Nos ia pasa un ora en conversa. – Nos ha passate un hora a conversar.
• La enfantes senta en un sirculo. – Le infantes es sedite in un circulo.
• Me va repete esta en elinica. – Io lo repetira in greco.
• La presos es en euros. – Le precios es in euros.

En anque pote significar "intra" o "dentro de" (= a en):

• El ia cade en la rio. – Ha caído al río.
• Pone la dejetada en la baldon. – Pon la basura en el contenedor.
• Un bon idea ia veni en sua testa. – Una buena idea le vino a la cabeza.
• Me ia tradui la article en franses. – He traducido el artículo al francés.
• Nos pasa en un eda nova. – Estamos pasando a una nueva era.

En quando, o en ce, significa "durante", "a un puncto durante le momento in le qual":

• Lo ia comensa pluve forte en cuando la reportor ia parla. – Empezó a llover fuertemente, mientras que el reportero estaba hablando.

entre

Entre significa "inter". Illo indica que un loco o tempore es circumdite per al menos duo alteres:

• Mea testa es entre mea oreas. – Mi cabeza está entre mis orejas.
• La table es entre la seja e la mur. – La mesa está entre la silla y la pared.
• Txesco es entre Deutxland, Osteraic, Slovensco, e Polsca. – Chequia está entre Alemania, Austria, Eslovaquia, y Polonia.
• El viaja entre Paris e Madrid a cada semana. – Viaja entre París y Madrid cada semana.
• Tu es entre amis asi. – Aquí estás entre amigos.
• La bal ia cade entre la flores. – La pelota cayó entre las flores.
• Cual es la difere entre un mur e un serca? – ¿Cuál es la diferencia entre una pared y una valla?
• Elefen promove comunica entre poplas. – El elefen promueve la comunicación entre los pueblos.
• On va ave un interval de des minutos entre la du atas. – Habrá un intervalo de diez minutos entre los dos actos.
• El ia nase entre la geras. – Ha nacido entre guerras.
• Me velia usual entre sete e oto. – Yo me levanto normalmente entre las siete y las ocho.
• On debe paia entre des e dudes euros. – Hay que pagar entre diez y veinte euros.

estra

Estra significa "extra". Le contrario es "en".

Indica que un cosa non es includite in un altere:

• Mea sapato es estra mea calseta. – Mi zapato está por fuera del calcetín.
• El abita estra la site. – Vive fuera de la ciudad.
• On no ave aira estra la barcon. – No hay aire fuera del barco.
• Tu es aora estra peril. – Ahora estás fuera de peligro.
• No telefoni estra la oras de labora. – No telefonee fuera de las horas de trabajo.

Estra anque pote indicar le movimento ab un loco (= a estra):

• La enfantes core estra la casa. – Los niños corren fuera de la casa.

In senso figurate, estra pote significar "excepte":

• El recorda no cosa estra sua nom. – No recuerda nada excepto su nombre.

longo

Longo significa "pro" / "a lo longo de". Illo indica le ruta que alique sequi durante que illo se move:

• Me pasea longo la strada. – Paseo por la calle.
• La balsa ia flota longo la rio. – La balsa flotaba por el río.
• La xico lisca longo la ramo. – El niño se desliza a lo largo de la rama.
• Un arania rampe longo mea gama. – Una araña trepa por mi pierna.

Por extension, anque pote significar "secundo" lo que alcuno ha dicite o scripte:

• Longo la predise, oji va es an plu calda. – Según el pronóstico, hoy será aún más cálido
• La viaja tra tempo es posible, longo esta fisiciste. – El viaje en el tiempo es posible, según este físico.

par

Par significa "per". Illo indica le agente de un verbo passive, o le autor de un creation:

• El ia es colpada par un bal de neva. – Ha sido golpeada por una bola de nieve.
• Me es surprendeda par tua reata. – Estoy sorprendido por tu reacción.
• Suiz es ensircada par otra paises. – Suiza está rodeada por otros países.
• Hamlet es un teatral par Shakespeare. – Hamlet es una obra de Shakespeare.

Por extension, anque indica un action o methodo per le qual aliquid se face:

• Me ia viaja asi par tren. – He viajado aquí en tren.
• Roberto es mea fio par sposi. – Roberto es mi hijastro.
• La botelas es codigida par color. – Las botellas están codificadas por colores.
• Nos ia descovre tua secretas par nosa spiores. – Hemos descubierto tus secretos por medio de nuestros espías.
• La prisonida ia evade par asconde su un camion. – El prisionero se escapó escondiéndose bajo un camión.
• Me va destrui la serca par sola un colpa de pede. – Voy a destrozar la valla de una única patada.
• On no pote solve esta problem par negosia. – No se puede solucionar este problema negociando.

Quando un verbo transitive es convertite in un substantivo, e le subjecto e le objecto del verbo es de un natura similar (per exemplo, illos es ambos personas), "par" es usate pro indicar le subjecto e "de" o "a" pro indicar le objecto:

• La ama de/a la madre. – El amor por la madre.
• La ataca de la troianes par la elinicas. – El ataque a los troyanos por los griegos.

per

Per significa "pro". Illo introduce un scopo intentionate o recipiente:

• Nos labora per mone. – We work for money.
• Tases es usada per bevi. – Cups are used for drinking.
• Me viaja per vide la mundo. – I’m travelling (in order) to see the world.
• Tu es vestida per un sera de dansa. – You’re dressed for an evening of dancing.
• Me va vade a la botecas per tu. – I will go to the shops for you.
• El ia scrive la libro per sua madre. – She wrote the book for her mother.
• La viaja va es perilosa per tu. – The journey will be dangerous for you.
• Me batalia per mea vive. – I’m fighting for my life.
• Per esta razona, me no pote parla longa. – For that reason, I can’t talk for long.
• Per esemplo, considera la balena. – For example, consider the whale.

Per extension, anque indica un item cambiate pro un altere:

• Tu ia paia tro per acel computador. – You paid too much for that computer.
• Me ia compra lo per mil euros. – I bought it for a thousand euros.
• Grasias per tua carta postal. – Thank you for your postcard.

Illo pote indicar un periodo de tempore intentionate:

• Nos vade a Colorado per un semana. – We are going to Colorado for a week.
• Me no va retarda tu per plu ca un minuto. – I won’t delay you for more than a minute.

Como un caso special, "per" introduce alique que es favorite o representate:

• Me ia vota per la proposa, ma tu ia vota contra lo. – I voted for the proposal, but you voted against it.
• Car tu no ia es ala, me ia parla per tu. – Because you weren’t there, I spoke on your behalf.

pos

Pos significa "post" o "detra". Su contrario es ante.

In le spatio, illo indica un location al latere minus importante de un objecto specificate:

• Mea dorso es pos mea peto. – My back is behind my chest.
• La aparatos es pos un porte securida. – The equipment is behind a locked door.
• La xicos turbosa ia asconde pos la cabana. – The naughty boys hid behind the shed.

In tempore, "pos" indica un puncto que sequi un tempore specificate:

• Desembre veni pos novembre. – December comes after November.
• Los va comensa bevi pos la reposa de sol. – They will start drinking after sunset.
• Verje a destra pos la eglesa. – Turn right after the church.
• Me va reveni pos tre dias. – I will come back in three days.

"Pos" anque pote indicar movemento a un puncto detra de alique (= a pos):

• La serpente ia desapare pos la arbor. – The snake disappeared behind the tree.

"Pos cuando", o "pos ce", significa "post" como conjunction ("post le tempore quando"):

• Nos oia la tona pos cuando nos vide la lampo. – We hear thunder after we see lightning.

sin

Sin significa "sin". Illo indica alque que es absent:

• Tua sposa gusta sua cafe sin lete. – Your wife likes her coffee without milk.
• Me ia pasea tra la pluve sin parapluve. – I walked through the rain with no umbrella.
• On ave no fuma sin foco. – There’s no smoke without fire.
• Me va decora la casa intera sin aida. – I shall decorate the entire house without help.
• Tu es tota sin compatia. – You are totally without mercy.
• El ia adormi sin intende. – He fell asleep without meaning to.
• La rexercor ia sorti sin descovre la responde. – The researcher left without discovering the answer.
• La depinta ia cade sin causa evidente. – The painting fell down for no apparent reason.

sirca

Sirca significa "circa". Illo indica un position que circumdedita o include alique altere:

• La campores fa cantas sirca la foco. – The campers sing songs around the fire.
• Mea mano es cluida sirca mea diton. – My hand is closed around my thumb.
• Edera crese sirca la tronco. – Ivy grows around the trunk.
• On ave pinta verde sirca la fenetras. – There is green paint around the windows.

Anque pote indicar le movimento a lo longo de un via circumdente:

• La luna vade sirca la tera, e la tera vade sirca la sol. – The moon goes around the earth, and the earth goes around the sun.
• Nos intende viaja sirca la mundo par cavalo. – We intend to travel round the world on horseback.
• El vaga sirca la jardin e ole la flores. – She wanders round the garden and smells the flowers.

Con expressiones de tempore e quantitate, "sirca" indica que le valor es approximate - le valor actual es alique ubi in le scala circumdante:

• Me ave sirca sincodes anios. – I am about 50 years old.
• Me pote pensa a sirca sento razonas per no revela mea eda. – I can think of about a hundred reasons not to reveal my age.
• La conserta ia comensa sirca dui pos dudes. – The concert began at about half past eight.
• Sirca la lus prima, me ia oia tua can abaiante. – Around dawn, I heard your dog barking.

su

Su significa "sub". Illo indica un location que es inferior a un altere, sia physic o metaphorice:

• La neva craci su mea pedes. – The snow crunches under my feet.
• La solo es su la sofito. – The floor is below the ceiling.
• Antilopes ia reposa su la arbores. – Antelopes were resting under the trees.
• On ave un table de sanduitxes su la fenetra. – There’s a table of sandwiches under the window.
• Tu pare es su la influe de la vino. – You appear to be under the influence of the wine.
• Me no pote labora su tua regulas. – I can’t work under your rules.

Per extension, su anque pote indicar ulle location que es physicamente cuberte per alique, sia que illo es vermente inferior o non:

• La color vera de la sofito es apena vidable su esta pinta fea. – The real color of the ceiling is scarcely visible under this nasty paint.
• Me ave un paceta su mea braso. – I have a parcel under my arm.
• El ia porta un sueter su sua jaca. – He wore a sweater under his jacket.

Su anque pote indicar un motion a un location sub alique (= a su):

• La acua ia vade su la mobilas. – The water went under the furniture.

supra

Supra significa "super". Illo indica un location que es plus alte que un altere, sia physic o metaphorice:

• La nubes es supra mea testa. – The clouds are above my head.
• La teto es supra la sofito. – The roof is above the ceiling.
• El ia apoia supra la table per ateni la sal. – She leaned over the table to reach the salt.
• Un tempesta enorme developa supra la mar. – A huge storm is brewing over the sea.

Supra implica un intervallo inter le duo elementos. Si non ha alcun intervallo, on usa "sur" al loco.

Per extension, supra anque pote indicar qualcunque cosa que fisicamente copera un altere, sin importar si illo es vermente plus alte o non:

• La montania lansa un ombra supra nosa casa. – The mountain casts a shadow over our house.
• El ia porta un covretota supra sua otra vestes. – He was wearing overalls on top of his other clothes.

Supra anque pote indicar un motion a un location supra (= a supra):

• La sol leva supra la tera. – The sun rises over the earth.

sur

Sur significa "sur". Illo indica un location super le superficie de alique, sia retinite super illo per gravitate o attachate a illo de ulle altere maniera:

• Mea xapo es sur mea testa. – My hat is on my head.
• No senta sur la seja rompeda. – Don’t sit on the broken chair.
• Si on sta sur la balcon, on vide la mar. – If you stand on the balcony, you can see the sea.
• La asfalto sur la strada fonde en la caldia. – The tarmac on the road is melting in the heat.
• Esce la vive esiste sur Marte? – Is there life on Mars?
• Me va pende esta depinta sur la mur. – I’ll hang this painting on the wall.
• La om ia besa la fem sur sua jena. – The man kissed the woman on her cheek.

Sur anque pote significar "super" (= a sur):

• Pone tua cartas sur la table. – Put your cards on the table.
• Un roca cual cade sur la tera es nomida un meteorite. – A rock that falls onto the earth is called a meteorite.
• El ia pone un dital sur sua dito. – She put a thimble onto her finger.

Metaforicamente, sur significa "concernente" o "super le subjecto de":

• La teatral es sur la gera. – The play is about the war.
• Me ia leje multe libros sur la tema. – I’ve read many books on the subject.
• La xica plora sur sua pupa perdeda. – The girl is crying over her lost doll.

tra

Tra significa "trans". Illo indica un loco intra le qual movemento occurre, passante de un extremo al altere:

• Acua flue tra la tubos. – Water flows through the pipes.
• La enfantes ia core tra la vileta. – The children ran through the village.
• La pluve ia trova un via tra mea saco. – The rain has found a way through my bag.
• La tren vade de Milano a Roma tra Bologna. – The train goes from Milan to Rome via Bologna.
• Un rueta gida tra la campos a la lago. – A lane leads through the fields to the lake.
• Me regarda la stelas tra la fenetra abrida. – I look at the stars through the open window.
• Los ia resta juntada tra la anios. – They’ve stayed together through the years.
• El ia senta en un sejon tra la note. – He sat in an armchair throughout the night.
• On ia oia la esplode tra la site. – The explosion could be heard throughout the city.

Tra cuando, o tra ce, significa "tanto que", "mentre", "durante tote le tempore quando":

• Me senta tra cuando mea larmas flue. – I sit for as long as my tears flow.

ultra

Ultra significa "ultra". Illo indica un location al altere latere de alique:

• La scola es ultra la eglesa. – The school is beyond the church.
• Ultra la ponte es un vista merveliosa. – (To be seen from) across the bridge is a wonderful view.
• Esta taxe es ultra mea capasia. – This task is beyond my talents.

Anque pote indicar un movimento verso tal location (= a ultra):

• La esplorores ia viaja ultra la montanias. – The explorers journeyed beyond the mountains.
• Los ia remi un barceta ultra la lago. – They rowed a dinghy across the lake.

Conjunctiones

Un conjunction es un parola que junta duo cosas ensemble. Il ha duo sortes: coordinante e subordinante.

Conjunctiones coordinate

Un conjunction coordinante junta duo componentes del mesme typo, producendo un componente plus grande de iste typo. Per exemplo, duo phrase nominal junite per e forma un phrase nominal plus grande.

Il ha quatro conjunctiones coordinante:

• e – e (ambos componentes es igualmente valide)
• o – o (un del componentes es valide; eventualmente ambos es)
• no – non, e non, ma non (le prime componente es valide; le secunde non)
• ma – ma (ambos componentes es igualmente valide, ma contrasta inter se)

Exemplos:

• La om e la fem vade a la casa. – Le homine e le femina va a casa.
• Tu es multe vea e saja. – Tu es multo vetule e sage. (probabilemente multo sage, altrimenti le phrase esserea tu es sage e multo vetule)
• El ia labora ante e pos sua vacanse. – Il laborava ante e post su vacante.
• Sua aniversario es en marto o april. – Su anniversario es in marzo o april.
• Tu desira cafe o te? – Tu desira cafe o te?
• On pote visita la museo a lundi o jovedi. – On pote visitar le museo a lunedi o jovedi (o ambos).
• On ia eleje tu, no me. – Illes te ha electe, non me.
• Me ia conta no sola la oveas ma ance la capras. – Io contava non solmente le oves, ma etiam le capras.

Con listas de plus de duo elementos, le conjunction normalmente es substituite per un virgula excepto inter le par ultime. Un virgula es frequenter includite ante le conjunction in tal lista:

• Nos va viaja tra Italia, Suiz, Osteraic, e Deutxland. – Nos va viagiar per Italia, Suissa, Austria, e Germania.

Pro emphasis, e, o, e no pote esser duplicate, con le instancia extra placite ante le prime componente. Un o duplicate exclude le possibilitate de ambos componentes esser valide:

• e… e – ambes… e
• o… o – o… o
• no… no – nec… nec

Exemplos:

• E Luis e Maria vade a scola. – Tanto Luis como Maria va a scola.
• O tu o me gania, ma no ambos. – O tu o io va ganiar, ma non ambos.
• Me ave no la tempo no la desira per leje plu. – Io non ha nec le tempore nec le desiro pro leger plus.

E, o, e ma anque pote junger duo propositiones o phrases:

• Me ia vade a la biblioteca, e tu ia visita la museo. – Io va al bibliotheca, e tu visita le museo.
• O nos solve esta problem, o la mundo va fini. – O nos resolve iste problema, o le mundo va finir.
• Ma acel es difisil. – Ma illo es difficile.

Le adverbio donce anque es usate de iste maniera, como un abbreviation de e donce:

• Me pensa, donce me esiste. – Io pensa, donce io existe.
• Nos no ave un mapa, donce nos es perdeda. – Nos non ha un carta, donce nos es perdite.

Conjunctiones subordinate

Un conjunction subordinante juncta un clausula al phrase continente, indicante su rolo in iste phrase.

Il ha tres typos: conjunctiones subordinante pronominale, conjunctiones subordinante adverbial, e conjunctiones subordinante special.

Subordinatores pronominal

Le pronomines interrogative "cual" e "ci" anque pote servir como conjunctiones subordinante (pronomenes relative) pro introducer clausulas relative:

• La om ci ia abita asi ia vade a New York. – Le homine qui habitava hic andava a New York.
• La poma cual ia cade de mea saco es aora noncomable. – Le pomo que cadeva de mi sacco es ora non-comestibile.
• La fem de ci nos parla labora a mea ofisia. – Le femina de qui nos parla labora in mi officio.
• Tua libro, en cual me ia scrive sua nom, es sur la table. – Tu libro, in le qual io scribeva su nomine, es super le tabula.

Normalmente, illos se refere a un nomine precedent. A vices, iste nomine es omittite. In tal casos, un pronome pote esser addite pro clarificar le significato:

• Esta es lo cual parteni a tu. – Isto es lo que pertine a te.
• La auto blu es lo en cual nos vole viaja. – Le auto blu es lo in le qual nos vole viagiar.
• Acel es el ci me ia vide. – Iste es ille que io videva.
• Tu es el a ci me ia parla ier. – Tu es ille a qui io parlava heri.
• Ci osa, gania. – Qui osa, gania.

Le uso de "cual" e "ci" in questiones reportate es multo simile.

Subordinatores adverbial

Le adverbios interrogative – do, cuando, cuanto, como, and perce – pote servir como conjunctiones introducente clausulas adverbial:

• Nos parla como nos pensa. – Nos parla como (= de le maniera in que) nos pensa.
• Me dormi cuando me pote. – Io dormi quando io pote.
• Me va esplica cuanto me comprende. – Io va explicar tanto quanto io comprende.
• Nos abita do la du rios encontra. – Nos vive ubi le duo rios se incontra.
• Me ia fini la taxe en cuando tu ia parla a me. – Io finiva le tarea durante que tu parlava a me.
• Nos va core a do la vias encontra. – Nos va currer a ubi le vias se incontra.

Illos anque pote esser usate post un nomine, como conjunctiones introducente clausulas relative:

• Me labora en Paris, do me abita. – Io labora in Paris, ubi io vive.
• El va visita en julio, cuando la clima es bon. – Ille va visitar in julio, quando le clima es belle.
• Acel es la razona perce Juan ia parti. – Isto es le ration pro que Juan partiva.

E illos anque es usate in questiones reportate (un typo de clausula nominal).

Subordinatores special

Le conjunctiones subordinante special ce e esce introduce clausulas nominal. Ce introduce un enunciation reportate, e esce introduce un question reportate sur le veritate de un enunciation.

• Me pensa ce tu nesesa un vacanse. – Io pensa (que) tu necessita un vacante.
• Me no sabe esce el va veni. – Io non sape si/il va venir.

Illes pote esser usate post certe nomines, adjectivos, e prepositiones pro completar le signification:

• La idea ce la Sol orbita la Tera es un era. – Le idea que le Sol orbita le Terra es un error.
• Nos es surprendeda ce vos no ia cexa. – Nos es surprisite que vos non ha reclamate.
• Me es felis ce tu ia susede. – Io es felice que tu ha succedite.
• Los no ia es serta esce la tren ia parti ja. – Illes non esseva certe si/il le traino jam ha partite.
• La gato ia entra a la sala sin ce algun vide el. – Le catto entrava al camera sin que alcuno lo videva.

Ce anque pote esser usate pro introducer un clausula que exprime un resultato:

• El ia es tan fatigada ce el no ia pote pensa. – Ille esseva tan fatigate que ille non poteva pensar.
• El ia es tan fame ce el ia pote oia la ronca de sua stomaco. – Ille esseva tan fame que ille poteva audir le roncamento de su ventre.

Le subordinator special afin, car, si, e ca introduce clausulas adverbial:

• Me va veni si tu clama. – Io venira si tu clama.
• Me labora afin mea enfantes pote come. – Io labora pro que mi infantes pote mangiar.
• Lo es calda car la sol brilia. – Illo es calide proque le sol brilla.
• Esta es plu labora ca me ia espeta. – Isto es plus laboriose que io expectava.

Questiones

Il ha tres tipos de question: illos que pote esser respondite con un simple "si" o "non", illos que presentan un scala de optiones a seliger, e illos que demanda un particular information.

In addition, le questiones pote esser directe ("Ubi nos va?") o indirecte ("Io te demandava ubi nos va", "Io non sape qui io es"). Le questiones directe termina con un puncto de interrogation (?).

Questiones de si/non

Un phrase pote esser convertite in un question de si/no per adjunger "esce" ("es it le caso que…") al initi:

• Esce tu parla deutx? – Parla tu germano?
• Esce tu ia come la salada? – Ha tu mangiate le salata?

Il ha duo altere manieras. In loquela, in questiones que presenta un possibilitate e simplemente demanda confermation, si? o no? pote esser adjunte al fin del phrase. E in questiones multo simple, un locutor simplemente pote augmentar le tono de lor voce al fin:

• Tu ia come la salada, si?
• Tu ia come la salada, no?
• Tu ia come, si?
• Nos es perdeda, no?
• Vos comprende?

Le responsa a un question de si/no es si ("yes") o no ("no"). "Si" indica que le possibilitate exprimite in le question es ver ("true"); "no" indica que illo es fals ("false"):

• Tu desira bir? – Vole tu bir?
  • Si, per favore. – Si, per favor. (Io vole bir)
  • No, grasias. – No, gratias. (Io non vole bir)

Si le question esseva formulite in le negative, "si" e "no" transmette le mesme significationes como illes transmetterea si le question non esseva negative. Ma isto pote esser confundente, ergo il pote esser plus clar responder con un phrase complete:

• Tu no desira bir? – Tu non vole bir?
  • Si. – Si. (Io vole bir)
  • No. – No. (Io non vole bir)
  • Si, me desira bir. – Si, io vole bir.
  • No, me no desira bir. – No, io non vole bir.

Questiones alternative

Un question alternative simplemente demanda al auscultator seliger un de un numero de optiones, usualmente exprimite como un lista juncte per le conjunction o:

• Tu desira te, cafe, o bir? – Tu vole te, cafe, o bir?
  • Cafe, per favore. – Cafe, per favor.
• Tu ia veni par auto, o par bisicle, o tu ia pasea? – Tu veniva per automobile, o per bicycletta, o tu ambulava?
  • Par auto, probable. – Per automobile, probabilemente.

Alteres questiones

Alter questiones usa determinantes, pronomines, o adverbios interrogative tal como cual, ci, cuando, cuanto, como, do, e perce. Le parola interrogative es generalmente movite al initio del phrase, ma illo anque pote apparer in le loco ubi su responsa adaptarea:

• Cual libro tu leje? = Tu leje cual libro? – Qual libro tu leje?
• Ci es tua autor prefereda? = Tua autor prefereda es ci? – Qui es tua autor preferite?
• Cual es acel musica fea? = Acel musica fea es cual? – Qual es iste musica fea?
• Cuando tu dormi? = Tu dormi cuando? – Quando tu dormi?
• Cuanto tu ia paia? = Tu ia paia cuanto? – Quanto tu pagava?
• Como vos ia evade? = Vos ia evade como? – Como vos evadeva?
• Do nos es? = Do es nos? = Nos es do? – Ubi nos es?
• Perce tu core? = Tu core perce? – Pro que tu corre?
• Con cual tu come la salada? = Tu come la salada con cual? – Con qual cosa tu come la salada?
• Cual force tu usa per come la salada? = Tu usa cual force per come la salada? – Qual forchetta tu usa pro mangiar la salada?
• Con cual force tu come la salada? = Tu come la salada con cual force? – Con qual forchetta tu mangia la salada?
• Como rapida tu pote come la salada? = Tu pote come la salada como rapida? – Quanto rapide tu pote mangiar la salada?

Questiones reportate

Questiones reportate (anque cognoscite como "questiones indirecte") es exprimite como clausulas nominal, que normalmente contine le mesme serie de parolas como un question directe haberea, includente le mesme tempore verbal. In un question reportate, le parola interrogative sempre es collocate al initio del clausula subordinate:

• Vos va demanda: “Ci tu ia vide?” → Vos va demanda ci me ia vide.
  • Tu va demandar: “Qui tu vide?” → Tu va demandar qui io vide.
• Me no recorda: “A ci me ia parla?” → Me no recorda a ci me ia parla.
  • Io non recorda: “A qui io parlava?” → Io non recorda a qui io parlava.
• Los no sabe: “Cual nos va fa?” → Los no sabe cual cosa los va fa.
  • Nos non sape: “Que nos va facer?” → Nos non sape que nos va facer.
• Me vide: “Do me va senta?” → Me vide do me va senta.
  • Me vide: “Ubi me va seder?” → Me vede ubi io va seder.
• Me no ia sabe: “Cuando nos va parti?” → Me no ia sabe cuando nos va parti.
  • Io non sappava: “Quando nos va partir?” → Io non sappava quando nos va partir.

Questiones de si/no, quando reportate, sempre usa "esce":

• El no sabe: “Esce los ia parti?” → El no sabe esce los ia parti.
  • Ille non sape: “An illos partiva?” → Ille non sape an illos partiva.
• El ia demanda: “Esce tu pote aida?” → El ia demanda esce me pote aida.
  • Ille demandava: “An tu pote adjuvar?” → Ille interrogava an io poteva adjuvar.

In alcun casos, le differentia inter un question reportate e un clausula relative es multo subtil:

• (a) Me ia descovre cual cosa ia es en la caxa. – Io ha discoperite lo que esseva in le caxa. (un question reportate)
• (b) Me ia descovre lo cual ia es en la caxa. – Io ha discoperite lo que esseva in le caxa. (un clausula relative)

In exemplo (a), io ha discoperite le identitate del cosa in le caxa, mesmo si io non lo videva o toccava directemente. In exemplo (b), io ha discoperite illo, le cosa fisica mesme.

Propositiones

Simile a un phrase, un clause contine un subjecto e un verbo, ma illo forma parte de un phrase major.

Omne phrase contine un clause principal. Isto pote esser modificatede de diversas manieras per un o plus subordinate clauses. Si un subordinate clause modifica un phrase nominal, on lo appella un clause relative. Si ille modifica un verbo o le tota clause principal, on lo appella un clause adverbial. E si illo joca le parte de un nomine, on lo appella un clause nominal.

In addition, un phrase pote contener plus que un clause principal.

Propositiones relative

Un clause relative es un clause que modifica un nomine. Clauses relative sequi le nomines que illes modifica, e illes generalmente comencia con un del pronomines relative "ci" e "cual".

• La om ci ia abita asi ia vade a New York. – The man who lived here went to New York.
• La poma cual ia cade de mea saco es aora noncomable. – The apple which fell from my bag is now inedible.

Pro claritate, un clause relative pote esser separate del resto del phrase per virgulas, specialmente si illo es longe o complicat:

• La poma, cual ia cade de mea saco en la fango a matina ier, es aora noncomable. – The apple, which fell from my bag into the mud yesterday morning, is now inedible.

Algunes clauses relative non es essential al significato del phrase, ma simplemente adde un commento incidental. Tal clauses sempre es separate per virgulas:

• La can, ci ave manxas negra, ia morde la polisior. – The dog, which has black markings, bit the policeman.
• Mea padre, ci ia jubila, abita en Mexico. – My father, who is retired, lives in Mexico.
• Esta jus, cual Ana ia fa, ave un bon sabor. – This juice, which Anna made, tastes good.

Ci e cual pote comportar se como le subjecto o le objecto del clause relative. Objectos normalmente sequi le verbo, ma quando un de istos es le objecto, illo precede tanto le subjecto como le verbo:

• La fem ci me ama veni de Frans. – The woman (whom) I love comes from France.
• La robot cual me ia construi no opera. – The robot I built doesn’t work.
• Ta ce nos vade a mea casa, cual es prosima. – Let’s go to my house, which is nearby.

Quando le pronomine relative es le objecto de un preposition, le preposition veni prime:

• La fem de ci nos parla labora a mea ofisia. – The woman of whom we speak works at my office.
• Tua libro, en cual me ia scrive sua nom, es sur la table. – Your book, in which I wrote her name, is on the table.

Quando "de ci" o "de cual" introduce un nomine possedite intra le clause relative, iste nomine es generalmente introducite per "sua" pro claritate:

• Esta fem, de ci sua sposo labora en la banco, es un cocor eselente. – This woman, whose husband works at the bank, is an excellent cook.
• La fem, de ci tu conose sua sposo, labora a mea ofisia. – The woman, whose husband you know, works at my office.
• La fem, de ci tu ia dona la letera a sua sposo, es encantante. – The woman, whose husband you gave the letter to, is charming.
• Mea auto, de cual sua motor es rompeda, es aora dejetada. – My car, whose motor is broken, is now garbage.

In alcun linguas, un clause relative pote modificar le totalitate del clause precedente. In Elefen, si illo esserea ambigue, un expression tal como "lo cual", "e lo", "e esta" o "e acel" pote esser usate in vice:

• El pote salta a un metre alta, e esta ia surprende me. – He can jump a meter high, which surprised me.
• Me ia eleje aprende elefen, lo cual ia es un deside multe bon. – I chose to learn Elefen, which was a very good decision.

Un altere maniera de iniciar un clause relative es con un adverbio relative:

• Me labora en Paris, do me abita. – I work in Paris, where I live.
• El va visita en julio, cuando la clima es bon. – He will visit in July, when the weather is good.
• Acel es la razona perce Juan ia parti. – That’s the reason why Juan left.

Tal clauses relative es frequentemente simil a clauses adverbiale:

• Me labora do me abita. – I work where I live.
• El va visita cuando la clima es bon. – He will visit when the weather is good.

Propositiones adverbial

Un clause adverbial modifica o le verbo del clause principal o le clause principal mesme. Un clause adverbial es introducite per un del adverbios subordinantes (como, cuando, cuanto, do) o un del subordinantes special (si, car, afin, e ca):

• Me no teme la can, car el es multe peti. – I am not afraid of the dog, because it is very small.
• Si los redui tro rapida sua pesa, los va regania lo. – If they lose weight too quickly, they will regain it.
• Me core afin la rinoseros no catura me. – I’m running so that the rhinos don’t catch me.
• Esta es plu labora ca me ia previde. – This is more work than I expected.
• El ia scrive cuando sua madre ia demanda. – He wrote when his mother asked.
• El dise ce el es felis do el abita. – He says that he is happy where he lives.
• On no ia permete ce me fa la cosas como me ia desira. – I wasn’t allowed to do things as I wanted.

Un clause adverbial introduce per un adverbio subordinante (como, cuando, cuanto, do) pote esser considerate como un clause relative abbreviate. Per exemplo, le ultime tres exemplos supra pote anque esser exprimite como sequi:

• El ia scrive a la ora cuando sua madre ia demanda. – He wrote at the time his mother asked.
• El dise ce el es felis a la loca do el abita. – He says that he is happy at the place where he lives.
• On no ia permete ce me fa la cosas en la modo como me desira. – I wasn’t allowed to do things in the way I wanted.

Propositiones nominal

Un clause nominal functiona como un nomine: illo pote esser le subjecto o objecto de un verbo o preposition. Clauses nominal es introducite per le subordinantes special "ce" o "esce", per un del pronomines subordinantes "ci" e "cual", o per un del adverbios subordinantes.

Pro vider si un clause es vermente un clause nominal, substitue "il", "illa", "illo", o "illos" pro le clause. Si illo produce un phrase bon, le clause es un clause nominal. Clauses nominal es typicamente objectos de verbes de pensar, sentir, o emotion:

• Me vide do tu es. – I see where you are.
• Cuando me va parti, me no sabe. – When I will depart, I don’t know.
• Me sabe de do tu veni. – I know where you come from.
• Me sabe ci ia dise acel. – I know who said that.
• Me ia oia cual tu ia dise. – I heard what you said.
• Me pote divina cual el leje. – I can guess which one he’s reading.

Multe clauses nominal es introducite per le subordinantes special "ce" ("que") o "esce" ("si"):

• Me pensa ce el es bela. – I think that she is beautiful.
• Me pensa ce el pote salta a un metre alta. – I think that he can jump a meter high.
• Me pensa ce si. – I think so.
• Me duta esce el pote salta a un metre alta. – I doubt whether/that he can jump a meter high.

Clauses nominal frequentemente reporta lo que alcuno ha dicite, pensate o demandate. In omne casos, le tense del verbo in le clause nominal remane le mesme como in le discurso, pensamento o question original:

• Me ia dise: “Me veni de London.” → Me ia dise ce me veni de London.
• I said: “I come from London.” → I said that I came from London.
• El pensa: “La tren ia es tarda.” → El pensa ce la tren ia es tarda.
• She thinks: “The train was late.” → She thinks the train was late.
• El ia demanda: “Cuando nos va parti?” → El ia demanda cuando nos va parti.
• He asked: “When are we going to leave?” → He asked when we would leave.
• Me va vole sabe: “Do la selebra es?” → Me va vole sabe do la selebra es.
• I’ll want to know: “Where’s the party?” → I’ll want to know where the party is.

Clauses relative e adverbiale pote a vices esser confuse con clauses nominal. Pro clarificar que se refere a un clause relative o adverbial, adde un nomine o pronomine ante "cual" o "ci":

• Me no comprende la ata cual tu intende. – I don’t understand the action you intend.
• Me ia oia lo cual tu ia dise. – I heard what you said.
• Me no conose el ci tu ia indica. – I don’t know the person who you pointed to.
• Me vide la loca do tu es. – I see the place where you are.
• Me no sabe la ora cuando me va parti. – I don’t know the hour when I will leave.
• An infinitive verb can also be thought of as introducing a type of noun clause.

Propositiones coordinate

Duo clauses principal pote esser ligate ensemble in un sol phrase per medio de conjunctiones coordinate. Un virgula es frequentemente includite ante le conjunction:

• Me ia desira la auto, ma me no ia ave la mone. – I wanted the car, but I didn’t have the money.
• Me desira un bon carera e me vole ance trova un sposa bela. – I want a good career and I also want to find a beautiful wife.

Tal clauses pote subsister como phrases independente, con o sin conjunctiones:

• El ia vole canta e el ia vole dansa, ma el ia teme. – He wanted to sing and he wanted to dance, but he was afraid.
• El ia vole canta. E el ia vole dansa. Ma el ia teme. – He want to sing. And he wanted to dance. But he was afraid.
• El ia vole canta. El ia vole dansa. El ia teme. – He wanted to sing. He wanted to dance. He was afraid.

Numeros

Numeros cardinal

Le numeros cardinal basic es:

• zero – zero
• un – one
• du – two
• tre – three
• cuatro – four
• sinco – five
• ses – six
• sete – seven
• oto – eight
• nove – nine
• des – ten
• sento – hundred
• mil – thousand
• milion – million

Le numeros usque a 999 es scribite como parolas solitari que contine usque a tres componentes, hyphenate insimul. Cata componente representa un cifra, e consiste de un numero cardinal inter un e nove, con "des" o "sento" addite si le cifra representa un multiple de dece o de cento. Solitari multiples de dece e de cento es exprimite solmente como "des" e "sento", sin mention de "un". Le componentes pro multiples zero (como le "0" in "209") es omittite completemente.

• des-un – 11
• des-du – 12
• des-nove – 19
• dudes – 20
• dudes-un – 21
• dudes-sinco – 25
• sento-un – 101
• sento-des-du – 112
• tresento-dudes-un – 321
• cuatrosento – 400
• novesento-sinco – 905

"Mil" e "milion" es sempre scribite como parolas individual, separat per gruppos de tres cifras:

• mil setesento-sesdes-tre – 1763
• du mil un – 2001
• tre mil des-cuatro – 3014
• cuatrodes-sinco mil sessento-setedes-oto – 45 678
• novesento-otodes-sete milion sessento-sincodes-cuatro mil tresento-dudes-un balones roja – 987 654 321 red balloons

Quando scriber numeros in cifras, Elefen usa un spatio inter cata gruppo de tres cifras, como monstrate supra. Le puncto decimal es scribite como un puncto (un punto) o un comma, secundo le preference, e similmente pronunciate como puncto o virgula. Cifras sequente le puncto decimal es simplemente listate:

• tre punto un cuatro un ses – 3.1416
• du virgula zero nove – 2,09

Numeros negative es exprimite con "min":

• min sinco grados – minus five degrees

Milles de milliones

Le parola "billion" pote significar tanto mil milliones como million milliones, dependente del cultura. Problemas similar affecta "trillion", "quadrillion", etc. Pro evitar confusion, Elefen prefere scriber tal numeros explicitemente:

• mil milion – 1 000 000 000 (one with nine zeroes, 10⁹)
• milion milion – 1 000 000 000 000 (10¹²)
• mil milion milion – 1 000 000 000 000 000 (10¹⁵)

Le parolas "bilion", "trilion", "cuadrilion", etc., existe in Elefen, ma un locutor qui los usa debe prender secura a clarificar le signification.

In scriptura scientific, le option le plus clar es usar le prefixes international:

• deca- (da) – 10
• ecto- (h) – 100
• cilo- (k) – 10³
• mega- (M) – 10⁶
• giga- – 10⁹
• tera- – 10¹²
• peta- – 10¹⁵
• exa- – 10¹⁸
• zeta- – 10²¹
• iota- – 10²⁴

Numeros ordinal

Quando un numero precede un nomine, illo es un numero cardinal, indicante un quantitate:

• tre omes e cuatro femes – three men and four women

Ma quando un numero sequi un nomine, illo es un numero ordinal, indicante un position in un sequentia:

• la om tre – the third man
• la pato ses – the sixth duck
• la paje un – the first page, page one

"Prima" es un alternativa commun al ordinal "un", ma non pote esser usate pro ordinales plus alte que fini in "1":

• la paje prima – the first page
• sala sento-un – room 101

"Numero" pote esser usate como un nomine fictive pro supportar un numero ordinal:

• El es numero tre. – He is number three / He is third.
• A cual paje tu es? Me es a numero setedes. – What page are you on? I’m on number seventy.
• Numero tre, me vole grasia la furnores de come. – Thirdly, I want to thank the caterers.

Fractiones

Un uso del suffixo -i es formar parolas pro numeros fractionari:

• dui – half
• tri – third
• cuatri – quarter, fourth
• desi – tenth
• des-dui – twelfth
• cuatrodesi – fortieth
• senti – hundredth
• tresento-sesdes-sinci – 1/365
• mili – 1/1000
• dudes-mili – 1/20 000

Fractiones sequi le regulas pro nomines ordinarie:

• un tri de la tarte – a third of the pie
• du tris de la tarte – two thirds of the pie
• esta tri ardeda de la tarte – this burnt third of the pie
• un cuatri de un sentenio – a quarter century
• tre tredes-duis de un diton – three thirty-seconds of an inch

Il ha etiam altere manieras de exprimer fractiones:

• tre e un dui oras – three and a half hours
• tre oras e un dui – three hours and a half
• sete e un dui milion anios – seven and a half million years
• des persentos de la popla = ten percent of the people
• des sentis de la popla = ten percent of the people
• du punto sete sinco oto metres = 2.758 meters

Pro scriptura scientific, prefixes international es disponibile:

• desi- (d) – 1/10
• senti- (c) – 1/100
• mili- (m) – 10⁻³
• micro- (μ) – 10⁻⁶
• nano- (n) – 10⁻⁹
• pico- (p) – 10⁻¹²
• femto- (f) – 10⁻¹⁵
• ato- (a) – 10⁻¹⁸
• zepto- (z) – 10⁻²¹
• iocto (y) – 10⁻²⁴

Multiplos

Le suffixo -uple forma parolas pro multiples numeric:

• duple – duple, duo, par, duo
• truple – triple, trio
• cuatruple – quadruple

Phrases con "ves" o "veses" expressa quante vices alique occur:

• a un ves – un vice
• a du veses – duo vices
• a tre veses – tres vices

"Ves" non exprime multiplication arithmetic.

Arithmetica

Le addition se exprime con "plu" o "e":

• Un plu un es du. – One plus one is two.
• Du e du no es sinco. – Two and two are not five.

Le subtraction se exprime con "min":

• Ses min tre es tre. – Six minus three is three.

Le multiplication se exprime con "multiplida par", frequentemente simplificate a juste "par":

• Du multiplida par tre es ses. – Two multiplied by three equals six.
• Ses par cuatro es dudes-cuatro. – Six times four is twenty-four.

Le division se exprime con "divideda inter", frequentemente simplificate a juste "inter":

• Des divideda entre du es sinco. – Ten divided by two is five.
• Sinco entre du es du e un dui. – Five over two is two and a half.
• Sinco entre du es du punto sinco. – Five over two is 2.5.
• Sinco entre du es du virgula sinco. – Five over two is 2,5.

Le potentias se exprime con "a potia" e un numero ordinal. "Cuadrada" e "cubida" es alternativas pro "al quadrato":

• Tre a potia du es nove. – Three to the power of two is nine.
• Tre cubida es dudes-sete. – Three cubed is twenty-seven.
• des a potia min nove – 10⁻⁹
• des a potia sento – 10¹⁰⁰

Le radices se exprime con "a radis" e un numero ordinal:

• 256 a radis cuatro es 4. – The fourth root of 256 is 4.
• La radis cuadral de 64 es 8. – The square root of 64 is 8.
• La radis cubo de 27 es 3. – The cube root of 27 is 3.

Mesuras

Le mesuras physica pote esser exprimite de varie manieras:

• Cuanto alta es la tore? – How high is the tower?
• Cuanto de altia la tore ave? – How much height does the tower have?
• La tore es cuanto alta? – The tower is how high?
• La tore ave cuanto de altia? – The tower has how much height?
• La tore es 40 metres alta. – The tower is 40 meters high.
• La tore ave 40 metres de altia. – The tower has a height of 40 meters / The tower is 40 meters in height.
• La tore es un metre plu alta ca la casa. – The tower is one meter higher than the house.
• La tore ave un metre plu de altia ca la casa. – The tower has a height one meter more than the house.
• La tore es du veses plu alta ca la casa. – The tower is two times higher than the house.
• La tore ave du de la altia de la casa. – The tower has two times the height of the house.
• La casa ave un dui de la altia de la tore. – The house has half the height of the tower.
• La tore es duple plu alta ca la casa. – The tower is twice as high as the house.
• La tore ave duple la altia de la casa. – The tower has double the height of the house.
• A basic principle is that one has height (ave altia) but is high (es alta).

40 metros alta literalmente significa "40 metros alte" (i.e. le metros mesme es alte), ma per extension natural illo veni a significar "40 metros in altezza".

Le mesmas optiones se applica a altere mesuras, como:

• larga, largia
• grande, grandia
• pesosa, pesa
• longa, longia
• longa, tempo
• vea, eda
• basa, basia
• profonda, profondia
• frecuente, frecuentia
• rapida, rapidia
• densa, densia

Formation de parolas

In Elefen, nove parolas pote esser formate per adjunger prefixes o suffixes a parolas existente, o per combinar duo parolas existente como un nomine composite.

Anque es possibile reutilisar adjectivos como nomines, e verbes como nomines, sin adjunger un affixo.

Prefixos

Quando un prefixo que termina con un consonante es addite a un parola que comencia con le mesme consonante, iste consonante es scribite solmente un vice (inter+rede → interede, non+nesesada → nonesesada).

Anti- significa "anti-". Illo forma adjectivos e nomines que indica opposition:

• sosia – society → antisosial – anti-social
• avion – airplane → antiavional – anti-aircraft
• proton – proton → antiproton – anti-proton

Auto- significa "self-" o "auto-". Illo forma nomines, verbes, e adjectivos que indica actiones reflexive o automatic:

• respeta – respect → autorespeta – self-respect
• flue – flow → autoflue – to wordwrap
• adere – adhere → autoaderente – self-adhesive

Des- significa "un-" o "dis-" in le senso de disfacere un action. Illo forma verbes. Illo se simplifica a de- ante S, Z, X, o J:

• botoni – to button → desbotoni – to unbutton
• infeta – to infect → desinfeta – to disinfect
• jela – to freeze → dejela – to thaw
• sifri – to encode → desifri – to decode

Inter- significa "inter-". Illo forma nomines, verbes, e adjectivos que indica actiones o statos mutual:

• cambia – to change → intercambia – to exchange
• nasional – national → internasional – international

Media- significa "medie-". Illo forma nomines que indica le puncto medie de alique:

• note – night → medianote – midnight
• estate – summer → mediaestate – midsummer
• punto – point → mediapunto – midpoint

Non- significa "in-", "non-". Illo forma adjectivos e nomines que indica opposites:

• justa – just → nonjusta – unjust
• ativa – active → nonativa – inactive
• nativa – native → nonativa – non-native
• nesesada – necessary → nonesesada – unnecessary
• crede – belief → noncrede – disbelief

Pos- significa "post-". Illo forma nomines, verbes, e adjectivos que refere a un tempore (o loco) que yace post (pos) un altere:

• graduada – graduate → posgraduada – postgraduate
• media – middle → posmedia – afternoon
• alveolo – alveolus → posalveolal – postalveolar

Pre- significa "pre-". Illo forma nomines, verbes, e adjectivos que refere a un tempore (o loco) que yace ante o in fronte de (ante) un altere:

• graduada – graduate → pregraduada – undergraduate
• istoria – history → preistoria – prehistory
• judi – judge → prejudi – prejudge

Re- significa "re-". Illo forma verbes que indica un action repete, o un action in le direction reverse:

• comensa – to begin / to start → recomensa – to begin again / to restart
• pleni – to fill → repleni – to refill / to replenish
• paia – to pay → repaia – to pay back / to repay
• veni – to come → reveni – to come back / to return

Su- significa "sub-". Illo forma nomines, verbes, e adjectivos que indica un puncto inferior in un hierarchia:

• teninte – lieutenant → suteninte – sublieutenant
• divide – to divide → sudivide – to subdivide
• consensa – conscious → suconsensa – subconscious
• indise – index figure → suindise – subscript
• campion – champion → sucampion – runner-up

Supra- significa "super-". Illo forma nomines, verbes, e adjectivos que indica un puncto superior in un hierarchia. Illo se simplifica a supr- ante A:

• computador – computer → supracomputador – supercomputer
• pasa – to pass → suprapasa – to surpass
• dramosa – dramatic → supradramosa – overdramatic / sensational
• fem – woman → suprafem – superwoman
• natural – natural → supranatural – supernatural
• analise – analyze → supranalise – overanalyze

Vis- means “vice-”. It forms nouns indicating deputato:

• presidente – president → vispresidente – vice-president
• re – king → visre – viceroy

Bon- e mal- forma versiones bon e mal (o erronee) de adjectivos e verbes, a vices metaphoricamente. Mal- es frequentemente equivalente a "mis-" in anglese:

• parla – speak → bonparlante – eloquent
• vende – sell → bonvendeda – bestselling
• dise – say → bondise – bless
• veni – come → bonveni – welcome
• acusa – accuse → malacusa – libel / slander
• comprende – understand → malcomprende – misunderstand
• nomida – named → malnomida – misnamed
• odorosa – smelly → malodorosa – foul-smelling

Numeros e fractiones es usate como prefixos in certe parolas. Con membros de familia, numeros denota generationes progressivemente distante:

• avo – grandfather → duavo – great-grandfather
• neta – granddaughter → treneta – great-great-granddaughter
• pede – foot → cuatropede – quadruped(al)
• sore – sister → duisore – half-sister
• galon – gallon → cuatrigalon – quart

Suffixos

Multe suffixos comencia con un vocal. Quando tal suffixo es addite a un parola que jam termina con un vocal, le vocal existente es eliminato, a minus que illo esseva le sol vocal in le parola original:

• fruta – fruit → frutosa – fruity
• jua – game → jueta – toy
• fe – fairy → fein – fairy-like

Ubi un suffixo crearea un sequentia de vocal invalide, le secunde vocal del sequentia es eliminato:

• comedia + -iste → (comediiste) → comediste – comedian

Il ha duo exceptiones a iste regulas:

• tre + -i → tri
• tre + -uple → truple

Suffixos que forma verbos

Simil a altere verbes, le verbes producite per iste suffixo pote esser usate transitive e intransitive, o como nomines.

-i es addite a nomines e adjectivos pro formar verbes que significa "devenir ...", "cambiar se in ...". Como un caso special, isto includi anque verbes que significa "emitte un substantia o un nove parte":

• arco – arch → arci – to arch
• roja – red → roji – to redden
• umida – damp → umidi – to humidify
• duple – double → dupli – to double
• saliva – saliva → salivi – to salivate
• flor – flower → flori – to blossom

-i anque forma verbes que significa "usar ... " (typicamente como un utensilio o apparato), o "applicar ... " (un substantia o un convenentia):

• boton – button → botoni – to button
• telefon – telephone → telefoni – to telephone
• sponja – sponge → sponji – to sponge
• pinta – paint → pinti – to paint
• nom – name → nomi – to name

Suffixos que forma adjectivos

Assi como altere adjectivos, le adjectivos producite per iste suffixos pote esser reutilisate como nomines denotante personas o cosas que ha le qualitate specificate.

-in es addite a un nomine pro crear un adjectivo que significa "similar a ...", "-il":

• ami – friend → amin – friendly
• enfante – child → enfantin – childlike / childish
• fantasma – ghost → fantasmin – ghostly
• menta – mint → mentin – minty
• monstro – monster → monstrin – monstrous
• serpente – snake → serpentin – snakelike / serpentine

-osa es addite a un nomine pro facer un adjectivo que significa "plene de ..." o "facte de ...":

• zucar – sugar → zucarosa – sugary
• oro – gold → orosa – made of gold
• capel – hair → capelosa – hairy
• crea – create → creosa – creative
• melma – slime → melmosa – slimy
• jua – game → juosa – playful
• caos – chaos → caososa – chaotic

-al es addite a un nomine pro formar un adjectivo general que significa "pertinente a ..." o "rilate a ...":

• fotografia – photography → fotografial – photographic
• nasion – nation → nasional – national
• siensa – science → siensal – scientific
• averbo – adverb → averbal – adverbial
• erita – inheritance → erital – hereditary
• mito – myth → mital – mythical
• monce – monk → moncal – monastic

-iste es addite a un nomine que denota un credito, tal como un religion o un philosophia, pro facer un adjectivo general. Si le nomine termina in -isme, alora -iste prende su loco. In alcun parolas ubi le radice es un nomine proprie, le vocal final del nomine es retinite si isto produce un parola plus international:

• bigamia – bigamy → bigamiste – bigamous
• otimisme – optimism → otimiste – optimistic
• puria – cleanliness → puriste – puristic
• Mitra – Mithras → mitraiste – Mithraist

-an es addite a pauc nomines que denota spatios o tempos (loca e epocas) pro formar adjectivos general:

• suburbe – suburb → suburban – suburban
• Victoria – Victoria → victorian – Victorian

-an es anque un del quinque suffixos standard pro formar adjectivos que denota linguas e populos. Le altere quatro es -es, -ica, -i, e -sce. Pro iste adjectivos, Elefen usa parolas que sona le plus simile possibile al nomines native: como resultato, alcun nomines usa un suffixo special pro se, o nulle suffixo del toto, e le radice es a vices modificate anque:

• Africa – Africa → african – African
• Frans – France → franses – French
• Elas – Greece → elinica – Greek
• Arabia – Arabia → arabi – Arabian
• Rusia – Russia → rusce – Russian
• Europa – Europe → european – European
• Deutxland – Germany → deutx – German
• Britan – Britain → brites – British

Ma illes qui prefere lo pote simplimente adir -an a qualcunque nomine de pais:

• Frans – France → fransan – French
• Elas – Greece → elasan – Greek
• Arabia – Arabia → arabian – Arabian
• Rusia – Russia → rusian – Russian
• Deutxland – Germany → deutxlandan – German
• Britan – Britain → britanan – British

-ica es addite a un nomine que denota un problema medic, psychological, o similar, pro formar un adjectivo que describe un persona qui ha le problema:

• catalesia – catalepsy → catalesica – cataleptic
• xenofobia – xenophobia → xenofobica – xenophobic

-nte es addite a un verbo pro crear le participio active, un adjectivo que significa "-ente", i.e. "tal que illo face (le action specificate)". Le participio active de es es esente:

• ama – to love → amante – loving
• depende – to depend → dependente – dependent
• dormi – to sleep → dorminte – asleep
• obedi – to obey → obedinte – obedient
• pare – to appear / to seem → parente – apparent
• es – to be → esente – being

Nomines que termina in -nte non es usate como nomines de actiones:

• La covrente es sur la caxa. – The lid/covering is on the box.
• Covre la caxa es un bon idea. – Covering the box is a good idea.

-da es addite a un verbo pro formar le participio passive, un adjectivo que significa "-ite", i.e. "tal que illo ha o ha habite ... facite a illo":

• ama – to love → amada – beloved
• clui – to close → cluida – closed
• conose – to know → conoseda – known
• jela – to freeze → jelada – frozen
• nesesa – to need → nesesada – needed / necessary
• putri – to rot → putrida – rotten

Non se usa -da pro indicar le tempore passate de verbes:

• La caxa es covreda par la tela. - at this time, the cloth covers the box.
• La tela ia covre la caxa. - in the past, the cloth covered the box.

-able es addite a un verbo pro facer un adjectivo que significa "-abile", "capace de haber ... facite a illo", o "digno de haber ... facite a illo":

• ama – to love → amable – lovable
• come – to eat → comable – edible
• infla – to inflate → inflable – inflatable
• loda – to praise → lodable – praiseworthy
• nota – to note → notable – notable
• titila – to tickle → titilable – ticklish

Suffixos que forma substantivos

-or significa “-er”. Quando addite a un verbo, illo forma un nomine que significa un persona qui executa le action specificate, frequentemente typicamente o habitualmente. Quando addite a un nomine, illo forma un nomine que significa un persona qui labora con le cosa specificate, o gioca le sport specificate:

• aida – to help → aidor – helper
• deteta – to detect → detetor – detective
• dirije – to direct → dirijor – director
• fumi – to smoke → fumor – smoker
• gania – to win → ganior – winner
• jogla – to juggle → joglor – juggler
• parla – to speak → parlor – speaker (person)
• pexa – to fish → pexor – fisherman
• carne – meat → carnor – butcher
• vaso – pot → vasor – potter
• futbal – football → futbalor – footballer
• tenis – tennis → tenisor – tennis player

-ador anque significa “-or”, ma crea nomines que significa un utensilio o machina que executa le action specificate, o labora sur le cosa specificate:

• caldi – heat → caldador – heater
• computa – compute → computador – computer
• fax – fax → faxador – fax machine
• lava – wash → lavador – washing machine / dishwasher
• parla – speak → parlador – loudspeaker
• surfa – surf / browse → surfador – (web) browser
• umidi – dampen → umidador – humidifier

-eria es addite a un nomine o verbo pro formar un nomine que significa un loco, frequentemente un bottega, associate con le action o cosa specificate:

• cafe – coffee → caferia – cafe
• pan – bread → paneria – bakery, baker’s shop
• beli – beautify → beleria – beauty salon
• campana – bell → campaneria – bell tower
• fruto – fruit → fruteria – orchard
• monce – monk → monceria – monastery
• planeta – planet → planeteria – planetarium
• xef – chief / leader → xeferia – headquarters

-ia es equivalente a "-essa" o "-itate" o "-ia" in anglese. Illo forma nomines abstracte que serve como le nomines de qualitates. Quando -ia es addite a un parola que termina in -ia, le parola non cambia:

• ajil – agile → ajilia – agility
• felis – happy → felisia – happiness
• jelosa – jealous → jelosia – jealousy
• neutra – neutral → neutria – neutrality
• madre – mother → madria – motherhood
• enfante – child → enfantia – childhood
• sultan – sultan → sultania – sultanate
• fria – cold → fria – coldness
• vea – old / old person → veia – old age

Parolas como enfantia e sultania pote denotar un tempore o un loco in le qual le qualitate existe.

Le nomines de multe campos de studio anque termina in ia (o ica) ma isto es parte del radice, e non un suffixo. Le nomines de los practicantes correspondente es formate con -iste. -iste es etiam usate pro formar le nomines de credentes in un religion o philosophia (como derivate del suffixo adjectival -iste), le nomines de musicos, e le nomines de certe altere personas que termina in "-ist-" internationalmente:

• jeografia – geography → jeografiste – geographer
• psicolojia – psychology → psicolojiste – psychologist
• cimica – chemistry → cimiciste – chemist
• eletrica – electricity → eletriciste – electrician
• musica – music → musiciste – musician
• Crixna – Krishna → crixnaiste – Krishnaist
• ideal – ideal → idealiste – idealist(ic)
• gitar – guitar → gitariste – guitarist
• solo – solo → soliste – soloist
• jornal – journal → jornaliste – journalist
• sicle – cycle → sicliste – cyclist

-isme forma le nomines de systemas de credentias, substituente -iste in le nomine del credente. Illo anque occurre in certe altere parolas que termina in "-ism-" internationalmente:

• dauiste – Taoist → dauisme – Taoism
• altruiste – altruist(ic) → altruisme – altruism
• raziste – racist → razisme – racism
• sindicatiste – syndicalist → sindicatisme – syndicalism
• turiste – tourist → turisme – tourism
• simbol – symbol → simbolisme – symbolism
• canibal – cannibal → canibalisme – cannibalism

Suffixos minus productive

Le sequente suffixos es applicate solmente a parolas specific, como definite in le dictionario.

-eta es addite a certe nomines pro crear un nomine pro un version de alique que ha essite reducte in un maniera particular. Isto include le nomines de juvene animales e vestimentos interior. -eta similarmente pote esser addite a alcun verbes e adjectivos pro crear parolas pro versiones reductite de actiones e qualitates:

• bebe – baby → bebeta – newborn baby
• caro – cart → careta – handcart
• imaje – image → imajeta – thumbnail
• lente – lens → lenteta – contact lens
• mone – money → moneta – coin
• orolojo – clock → orolojeta – watch
• bove – cow / ox → boveta – calf
• ovea – sheep → oveta – lamb
• calsa – stocking → calseta – sock
• camisa – shirt → camiseta – undershirt / T-shirt
• jaca – jacket → jaceta – vest (US) / waistcoat (Br)
• pluve – to rain → pluveta – to drizzle
• rie – to laugh → rieta – to giggle
• parla – to speak → parleta – to chat
• bela – beautiful → beleta – pretty, cute

-on es addite a certe nomines pro crear un nomine pro un version de alique que ha essite augmentate in un maniera particular. Isto include le nomines de vestimentos exterior:

• abea – bee → abeon – bumblebee
• caxa – box → caxon – crate
• dente – tooth → denton – fang / tusk
• dito – finger → diton – thumb
• padre – father → padron – patriarch / boss
• sala – room → salon – living room
• seja – chair → sejon – armchair
• calsa – stocking → calson – tights / pantyhose
• jaca – jacket → jacon – overcoat

-eta e -on non es synonymos de peti e grande: es multo possibile haber un careta grande o un salon peti. In loco, illos forma parolas con significatos specific nove que pote esser vagamente describite como essente versiones minor o major del original.

-o e -a es addite a alcun nomines que denota membros del familia, pro cambiar le significato inter masculin e feminin, respectivemente:

• tio, tia – uncle, aunt

Le nomines de alcun arbores es formate per cambiar le finale -a del nomine del fructo o nuce a -o:

• pera – pear → pero – pear tree

-esa es addite a alcun nomines que denota rolos social masculin historic pro formar le equivalent feminin:

• prinse – prince → prinsesa – princess

Affixos technic

Le terminos scientific e medical international es formate ex fontes latin e grec per medio de un grande numero de prefixos e suffixos technic. Iste affixos es usate etiam in Elefen, e sequi le regulas de transcription de Elefen.

Quando un preposition es usate como un prefixo technic, ille sequi le mesme regula que supra-: si illo ha duo o plus syllabas e termina con un vocal, e le resto del parola comencia con le mesme vocal, iste vocal appare solmente un vice (contra+ataca → contrataca).

Le suffixos -i e -uple es usate pro nominar fractiones e multiplos.

Substantivos composite

Un nomine composite pote esser formate per combinar un verbo con su objecto, in iste ordine. Le resultato significa un persona o cosa que executa le action specificate sur le objecto specificate:

• corti, ungia – shorten, nail → cortiungia – nail clipper
• covre, table – cover, table → covretable – tablecloth
• fura, bolsa – steal, handbag → furabolsa – pickpocket
• lansa, petra – throw, stone → lansapetra – catapult
• para, morde – stop, bite → paramorde – muzzle
• para, pluve – stop, rain → parapluve – umbrella
• pasa, tempo – pass, time → pasatempo – pastime
• porta, mone – carry, money → portamone – wallet
• porta, vose – carry, voice → portavose – spokesperson
• brinca, dorso – hop, back → brincadorso – leapfrog (the game, named after its players)

Si le objecto comencia con un vocal, iste es retinite a minus que illo sia le mesme como le vocal final del verbo, como in "portavion".

Elefen non permite que duo nomines consecutive forma un composito. In vice de illo, un preposition debe esser collocate inter le duo nomines. Per exemplo:

• avia de mar – seabird
• casa per avias – birdhouse
• xef de polisia – chief of police

In rar casos, tal expression ha un significato special non-literal e es tractate como si illo esseva un parola fixe singular. Per exemplo, un leon-de-mar (leon del mar) non es un leon. In iste casos, le parolas es juncte con hyphens, e omne adjectivos sequi le secunde nomine. Hyphens anque pote esser usate pro compositos plus literal quando isto meliora claritate:

• un leon-de-mar grande – a large sea lion
• un leon grande de mar – a large lion from the sea
• un avion grande de mar – a large seaplane (because a seaplane is a type of airplane)
• un avion-de-mar grande – a large seaplane (alternative)
• un avion de mar grande – a large seaplane (ambiguous, because it seems to be saying that the sea is large)

Abbreviaturas

Il ha multe abbreviationes que es usate in Elefen. Illos non es scripte con punctos.

Il ha plure abbreviationes pro parolas o frases commun. Iste non es capitalisate, excepte al initio de un frase:

• acc (ance conoseda como) – a.k.a. (anque cognoscite como)
• aec (ante la eda comun) – BCE (before the common era) / BC (before Christ)
• ec (de la eda comun) – CE (common era) / AD (anno domini)
• etc (e tal cosas, e tal continuante) – etc (et cetera), and so on
• lfn – LFN (Lingua Franca Nova)
• n (numero) – number
• nb (nota bon) – NB (nota bene), please note
• ovn (ojeto volante nonidentifiada) – UFO (unidentified flying object)
• p (paje, pajes) – p (page), pp (pages)
• pd (per dise) – i.e. (id est), that is, that is to say
• pe (per esemplo) – e.g. (exempli gratia), for example
• pf (per favore) – please
• ps (pos scrive) – PS (post scriptum), postscript
• tv (televisa, televisador) – TV (television)
• v (vide) – see (introducing a cross-reference)

Elefen retene tamben algunes abbreviationes de altere linguas que es recognoscite internationalmente, includente le abbreviationes standard pro le unidades metric:

• cd (disco compata) – CD (compact disc)
• pc (computador personal) – PC (personal computer)
• cm (sentimetre) – cm (centimeter)
• km (cilometre) – km (kilometer)
• mg (miligram) – mg (milligram)
• μm (micrometre) – μm (micrometer)
• MB (megabait) – MB (megabyte)

Le formas abbreviate de nomines proprie e titulos usa majusculas. Ma parolas minor como "la" e "de" - que non es in majuscula in le forma plen del nomine - non es includite in le abbreviation. Tale nomines es frequentemente introducite per "la", etiam quando abbreviate.

• Dr (dotor) – Dr (as part of a person’s name)
• Sr (senior) – Mr (as part of a person’s name)
• Sra (seniora) – Mrs, Miss, Ms (as part of a person’s name)
• la NU (Nasiones Unida) – the UN (United Nations)
• la RU (Rena Unida) – the UK (United Kingdom)
• la SUA (Statos Unida de America) – the USA (United States of America)

Alcuni nomines propri es melio cognoscite internationalmente como abbreviationes non-traducite, e illos es retenite in Elefen:

• IBM - IBM (International Business Machines Corporation)
• KGB - KGB (Комитет государственной безопасности, Comité pro le Securitate de Stato)

Punctutation

Generalmente, Elefen lassa le election del punctuation al scriptor, le sol standardes essente illos de claritate e consistentia. Il ha certe conventiones basic, nonobstante, que es le mesme como in multe linguas european.

Le prime parola in un phrase debe comenciar con un littera maiuscula.

Punctutation principal

Un phrase ordinar termina con un puncto ( . ).

Si un phrase es un question directe, illo termina con un puncto de interrogation ( ? ).

Un puncto de exclamacion ( ! ) pote esser usate al fin de un phrase que haberea un intensitate emotional si essite pronunciate.

Un virgula ( , ) indica un pausa natural in un phrase, o es a vices includite simplemente pro separate clarmente un parte de un phrase (como un clause) del altere. Virgulas etiam es usate pro separate le elementos de un lista.

Quando scribe numeros, le puncto decimal pote esser scribite como un comma o un puncto (puncto). Gruppos adjacent de tres digitos pote esser separate per spatios.

Le colon ( : ) introduce un presentia plus detaliate de lo que lo precede. Usa un littera maiuscula post un colon si lo que sequi es un phrase complete, ma non si es solmente un lista o un parte de un phrase.

Le puncto-virgula ( ; ) pote esser usate in loco de un puncto inter duo phrases que reflecte o balancea se vicissim. Il pote etiam separate le elementos de un lista ubi iste es longe o contine su proprie virgulas.

Non mette un spatio a sinistra de un punctutation principal. Ma mette un spatio a dextra, excepte al fin de un paragrapho.

Virgulas

Un signo de quotation appare al initio e al fin de parolas que es presentate como un citation directe. Il ha varios formas de signo de quotation in le mundo, includente ' “ ‹…› «…».

In Elefen, le forma ” es normalmente usate, proque es clar, facile a scriber, e international. Quando un citation appare intra un altere, ' es placiate circa le citation interne – il ha un exemplo infra. In bon typographia, como in libros, le formas curve “” e ‘’ es usate, ma iste es non necessari in communication quotidie. Non mette spatios inter le signos de quotation e le texto citate.

In alcun linguas, un traito ( — ) appare in le medio de dialogo quando un nove persona comencia a parlar, inves de signos de quotation. Nos recomenda evitar isto in Elefen, proque illo es minus clar e pote esser confuse con altere usos de traitos.

Quando citante le parolas de un character in un historia, le citation es frequentemente acompaniate per un tag indicante qui parla, e lor maniera. Pro tal phrases in Elefen, il es melior placiar un traito inter iste tag e cata parte del citation. Assi es facile preservar le punctuation exacte del phrase original:

• La vendor murmura – “Ma lo no es tan simple, mea ami.”
• “Me acorda.” – la om responde felis.
• “Perce tu es asi?” – la fem demanda.
• “Cisa” – la bonvolor sujesta – “me pote aida.”
• “Me ave un ami nomida Freda,” – el esplica – “ci es un tortuga.”

Quando scriber sur linguas e citar un parola o frase pro mentionar lo, simplemente usa signos de quotation:

• Me gusta la parola “xuxa”.
• Sua sposa ia comenta – “Me gusta la parola ‘xuxa’.”

Punctutation minor

Le ellipsis ( … ) suggere un pausa, o indica que alcun parolas ha essite omitite.

Traitos ( – o — ) e parenteses ( (…) ) circumvolve commentarios inserite in le fluxo normal de un phrase.

Le apostrophe ( ' ) indica que un vocal ha essite omittite. Isto normalmente occur solmente in versos.

In Elefen, symbolos de moneta (€, ¥, £, $, etc.) es scribite ante o post le digitos de precios, secundo le consuetudine del pais in question.

Punctuationes additional existe, ma lor uso ha pauc connexion con le regulas de Elefen.