Republica

Republica
instantia de: form of state[*], forma de governamento[*]
subclasse de: regime[*]
Commons: Republic

Un republica es un forma de governamento non monarchic; pois que su dirigentes non heredita lor poter, illes debe esser electe per un electorato plus o minus inclusive.

Etymologia

Le parola deveni del latino: res publica 'cosa public'.

Parlamento

Parlamento britannic

Le republicas del mundo comprende un magne diversitate de systemas e principios politic. Quasi universal es le presentia de un parlamento, congresso o assemblea. Iste pote esser de importantia largemente symbolic, como in le Republica Popular de China, o ben crucial al direction del stato, como in le Republica de Irlanda.

Governamento

Un governamento del populo, per le populo e pro le populo

Le plus alte poter executive es normalmente in le manos de un sol individuo (ben que le Republica Roman esseva directe per duo consules, un tradition perpetuate in San Marino per le duo capitanos regente). Le capite del governamento es genericamente appellate un «prime ministro» si es responsabile ante un parlamento, de que representa le majoritate, o un «presidente» si tene un mandato independente. (Naturalmente, iste titulatura varia de pais in pais: le prime ministro de Germania es appellate le Cancellero, celle de Italia le Presidente del Concilio de Ministros, etc.)

Systema mixte

Il ha equalmente systemas mixte o semi-presidential. In Francia, pro exemplo, le presidente determina le large orientation politic, que le prime ministro tenta de actualisar in detalio. In paises como le Africa del Sud, le presidente es le capite ambe del stato e del governamento, ma su mandato depende del confidentia del parlamento, toto como un prime ministro. In republicas parlamentari como Germania, India o Turchia, ubi existe anque un prime ministro, le presidente non es capite del governamento, ma del stato; assi, compli functiones diplomatic e ceremonial sin influentiar le direction quotidian politic del pais.

Republicanismo moderne

Numisma de dece cents american, con symbolos del revolutiones liberal-democratic e republican: Libertate alate portante un bonetto phrygie, fasces symbolisante le autoritate del stato.

On associa sovente republicanismo con democratia. Republicanismo moderne data del experimentationes politic del seculo 18, a saper le Revolutiones francese e american, que associava le republicanismo a un theoria politic de soveranitate popular, equalitate ante le lege, constitutionalismo, le rolo del stato como garantor del derectos fundamental e libertates civil del citatanos, etc. Nonobstante, tal association de republicanismo con democratia liberal non ha jammais essite universal. Ante le revolutiones atlantic, il habeva plure republicas medieval, como Switza, Venetia, Genua o San Marino, de character plus o minus aristocratic. Republicas pote verger verso le oligarchia (pro exemplo, le Republica Roman in Antiquitate esseva un systema mixte, ma su plus alte dirigentes esseva essentialmente nobile), verso un monarchia elective (le capite del stato de Samoa, O le Ao o le Malo, es traditionalmente un membro del quatro familias regal) o mesmo verso un monarchia hereditari (le princes de Orange-Nassau dominava le poter executive in le Republica Nederlandese). Un republica pote restringer su suffragio con le resultato de eliminar su character democratic o representative, como le Africa del Sud del epocha de apartheid. Hodie, le majoritate de dictaturas es de forma republican (exemplos include Uzbekistan, Birmania, Bielorussia, Libya, Egypto e Sudan). Al fin, tote le statos a partito unic actual (le Republica Popular de China, le Corea del Nord, Cuba, Laos, Syria, Turkmenistan, e Vietnam) son republicas.