José Rizal

De Wikipedia, le encyclopedia libere
(Redirigite ab Jose Rizal)
Nota
Nota
José Rizal
Sexo mascule
Nascentia 1861-06-19 (Calamba)
Decesso 1896-12-30 (Manila)
Causa de decesso ballistic trauma[*]
Citatania Captaincy General of the Philippines[*]
Educate in Atheneo de Manila, Universitate de Santo Tomas, Complutense University of Madrid[*], Heidelberg University[*], University of Santo Tomas Faculty of Medicine and Surgery[*]
Occupation scriptor, linguista, ophthalmologist[*], pictor[*], activista politic[*], poeta[*], Chirurgo, medico, politico[*], revolutionario[*]
Obras notabile Noli Me Tángere[*], El filibusterismo[*], Mi último adiós[*]
Religion Latin Church[*]
Conjuge Josephine Bracken[*]
Parentes matre Teodora Alonso[*] patre Francisco Mercado[*]
Fratres/sorores Paciano Rizal[*], Trinidad Rizal[*], Saturnina Hidalgo[*]
Lingua espaniol, tagalog, germano, francese, anglese
Signatura
Identificatores
ISNI 0000000081201592
VIAF 41845763
Commons José Rizal

José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda (19 de junio 1861 - 30 de decembre 1896), medico, scriptor e heroe national philippin, nascite in Calamba (Luzon) in 1861 e executate in Manila in 1896.

Opus[modificar | modificar fonte]

Familia[modificar | modificar fonte]

Le septime de dece-un filios de Francisco Rizal Mercado e Teodora Alonso, ille nasceva in un familia chinese e prospera in le citate de Calamba, provincia de Laguna. Chinese de quinta generation, Rizal esseva un descendente directe de Domingo Lam-co, chinese pur qui navigava al Filipinas ab Amoy, China, in le ultima parte del seculo XVII. Lam-co se maritava con un chinese-mesticio del nomine de Inez de la Rosa. Su matre (de Jose) Teodora esseva producto del nepta de Lam-co e un mesticio hispano-filipino. Quando se promulgava un orden del Gobernador General Clavería in 1841 pro que le population adoptava nomines hispanos, illes se sentiva subjectos del Imperio, Lam-co obteneva le nomine "Mercado", parola que indica su profession de mercator. Assi se cognosce José e le altere membros de su familia usque nunc. Isto continuava usque quando José esseva admittite al Ateneo Municipal de Manila, ubi ille prosequeva su studios. Post que José participava in controversias e polemicas politic criticante le governamento, su fratre major Paciano le instigava a modificar su nomine a "Rizal"- que significa "verde" al stilo del pedunculo del ris- pro disassociar le familia e assi evitar problemas apud le autoritates.

Education[modificar | modificar fonte]

Ille studiava in le Ateneo Municipal de Manila (nunc Universitate de Ateneo de Manila), ubi ille recipeva su titulo de Baccalaureo in Artes en 1877. Ille continuava su education in le Ateneo Municipal pro obtener su grado de topographo/agrimensor e assesor de terra, e al mesme tempo, in le Universitate de Santo Tomás studiava philosofia e letras. Quando ille sapeva que su matre esseva devenite cec, ille decideva studiar medicina (ophthalmologia, concretamente) in le Universitate de Santo Tomás sed interrumpeva su studios proque ille pensava que le studentes philippin esseva discriminate pro le Dominicanos que duceva le Universitate. Ille se dirigeva a Madrid, Espania, contra le deseos de su patre, pro studiar medicina in le Universitate Complutense de Madrid, ubi ille obteneva le grado de Licenciate in Medicina con qualification de "Supre salente". Ille continuava su studios in Paris Francia, ubi ille se specialisava in ophthalmologia, laborante como assistente in una clinica ophthalmologic; postea ille partiva a Heidelberg, Alemania, ubi ille obteneva un secundo doctorate.

Herencia[modificar | modificar fonte]

Rizal esseva un reformator pro un societate plus aperte e non un revolutionante pro independentia politica; como lider del movimento de studiantes filipin que faceva propaganda in Espania, ille contribuiva articulos al periodíco La Solidaridad in Barcelona ubi proponiva le agenda siquitor:

  • Que le Filipinas sia una provincia de Espania
  • Representation in le Cortes (le parlamento)
  • Que se ordenasia sacerdotes filipino pro reemplazar al espanioles
  • Liberte de reunion e de expresion
  • Equalitate ante le leges del pais pro filipinos e espanioles.

De haber obtenite ista reformas, le libros de Rizal habeva potite publicar se in Philippinas. Tamen, le autoritates in le Philippinas non poteva soportar iste agenda, tunc le reformas social menaciava le position del colonias espaniol; Al retorno a Manila, in 1892, ille esseva exiliate, accusate del subversion al formar un movimento civico appelate le Liga Filipina. Mentras que essea exiliateo en Dapitan, Mindanao, Rizal fundava una schola e un hospital ibi. Mentras tanto, in 1896, le Katipunan, le societe secreta national lanceva un revolution. In mesme epocha se habeva inscripto super servir como doctor in le fortias del gobierno in Cuba sed esseva arrestate posteriormente a bordo de un nave et enviate de retorna pro facer frente al justicia.

Martirio[modificar | modificar fonte]

Rizal esseva ista vice accusate ab su association illicita cum alteras revolutionarios e esseva convicte a sedition, condenateo, e executate a balazos in Bagumbayan (nunc Parque de Rizal), dentro de Manila. In le vispera de su execution, le escribiva su poema, Mi Último Adiós.

citation de su epistula
A Prof. Fernando Blumentritt, Mi car frater, quando tu receveria ista epistula, io essere mortes tum. Crastine al 7, essere io esser tirate. Sed io es innocente de crimen de rebellion.

In le matino del 31 de Decembre, assistiva una misa con su novia et amante de multo tempo Josephine Bracken, con quien al final se casava, pro porsteria marcharse rumbo a su destino final. Parvum antes de su execution, rogava que no se le ponevarea venda et que le fusilava de frente. Solo le concedeva le primera, sed lo fusilava de atras, al stylo de un traidor; pro ende, Rizal se turneva facia le frente quando cadeva, mostrante assi que no esseva traitor. Pertenece al generation plus grande de lideres nacionalistas asiaticos, apud cum lor paisanos et companieros Andrés Bonifacio e Emilio Aguinaldo.

Hodie, existe un monumento gigantesc in le sito ubi Rizal cadeva, que esseva create per le switzo Richard Kissling, creator del statua de Guillermo Tell, que scriptate le siguente--Io volo mostrar a quienes privan a le gente le derecto de amar a su patria, que si sape nos como sacrificar nos a nosotros mesmes pro nuestros deberes et convictiones, le morte non importa quando fallezcamos pro lo que nos ama- le patria et alter queridos esseres.

Ligamine externo[modificar | modificar fonte]

Wikimedia Commons ha files multimedia de: José Rizal